Sprawności

Znaczek sprawności:

sprawności*

sprawności**

sprawności***

mistrzowskie

            

Samarytańskie

HIGIENISTA-HIGIENISTKA *
1.   Założył/a opatrunek, nakleił/a plaster z opatrunkiem, zabandażował/a kończynę, wykorzystał/a w opatrywaniu chustę trójkątną.
2.   Zabezpieczył/a się przed przeziębieniem, odmrożeniem.
3.   Zaradził/a w przypadku skaleczenia, otarcia nogi, niewielkiego oparzenia, krwotoku z nosa, ukąszenia przez pszczołę lub osę.
4.   Zmierzył/a temperaturę, wie jaka jest prawidłowa temperatura ciała.
5.   Poznał/a alarmowe numery telefonów. Wie, kiedy i w jaki sposób należy z nich korzystać.

SANITARIUSZ-SANITARIUSZKA * *
1.   Poznał/a zasady kompletowania apteczki. Skompletował/a apteczkę osobistą.
2.   Prawidłowo postąpił/a w przypadku:
      - krwotoku (np. z kończyny), stłuczenia, zaprószenia oka, omdlenia,
      - konieczności unieruchomienia kończyny,
      - konieczności udrożnienia górnych dróg oddechowych.
3.   Pełnił/a służbę samarytańską na wycieczce, biwaku lub obozie.
4.   Prawidłowo sprawdził tętno.

RATOWNIK-RATOWNICZKA * * *
1.   Skompletował/a torbę pierwszej pomocy dla drużyny na rajd, wycieczkę lub biwak.
2.   Zaradził/a w przypadku zatrucia pokarmowego (substancjami chemicznymi, grzybami, zepsutą żywnością).
3.   Zaradził/a w przypadku utraty przytomności. Ułożył/a poszkodowanego w pozycji bocznej ustalonej.
4.   Umie zorganizować transport chorego. Zastosował/a różne sposoby nasobnego przenoszenia rannych. Kierując patrolem noszowym, pokonał(a) kilka przeszkód (zejście do dołu, podejście pod górę, pokonanie ogrodzenia).
5.   Brał/a udział w zawodach w ratownictwie lub ratowniczej grze terenowej. Pełnił/a służbę w ambulatorium obozowym lub podczas dużej imprezy terenowej, opiekował/a się chorym.

Funkcję sprawności mistrzowskich pełnią odznaki "Ratownik Medyczny ZHP".

Przyrodnicze

PRZYRODNIK-PRZYRODNICZKA *
1.   Rozpoznał/a po sylwetkach i liściach dziesięć drzew (np. dąb, brzozę, klon, leszczynę, wierzbę, topolę, lipę, sosnę, świerk, jodłę, modrzew).
2.   Rozpoznał/a na rysunku lub zdjęciu po pięć gatunków roślin i zwierząt chronionych w Polsce.
3.   Uczestniczył/a w wycieczce do lasu, ułożył/a i przedstawił/a w zastępie pięć zasad zachowania się w lesie.
4.   Samodzielnie lub z zastępem zasadził/a drzewko w pobliżu swojego domu, na działce lub przy szkole.

PRZYJACIEL PRZYRODY * *
1.   Wskazał/a na mapie Polski parki narodowe oraz znajdujące się w okolicy (np. w gminie lub powiecie) rezerwaty przyrody, parki krajobrazowe i wybrane pomniki przyrody. Wyjaśnił/a cele, dla których je utworzono.
2.   Uczestniczył/a w wycieczce do rezerwatu przyrody lub parku narodowego. Zachowywał/a się zgodnie z obowiązującym tam regulaminem.
3.   Brał/a udział w pracy na rzecz środowiska naturalnego, np. w parku, na szlaku turystycznym, podczas imprezy ekologicznej.
4.   W swoim domu oszczędza wodę i energię elektryczną, dba o wykorzystanie surowców wtórnych.

ZNAWCA PRZYRODY * * *
1.   Skompletował/a biblioteczkę (książki, artykuły, foldery, adresy stron internetowych) o tematyce ekologicznej.
2.   Poznał/a zasady ekologicznego obozowania. Zastosował/a je w praktyce.
3.   Wziął/ęła udział w akcji na rzecz ratowania lub ochrony środowiska naturalnego.
4.   Przygotował/a i przeprowadził/a zbiórkę na temat znaczenia przyrody dla zdrowia człowieka oraz o potrzebie jej ochrony przed zagrożeniami cywilizacji.
5.   Zapoznał/a się z celami i działaniami kilku wybranych organizacji ekologicznych.

EKOLOG (sprawność mistrzowska)
1.   Poznał/a systematykę roślin i zwierząt. Poznał/a rośliny i zwierzęta chronione w Polsce.
2.   Przedstawił/a w interesującej formie bogactwo polskich lasów, znaczenie lasów dla przyszłości człowieka na Ziemi.
3.   Wskazał/a zagrożenia występujące w polskich lasach i dotyczące drzew, ptaków i zwierząt.
4.   Poznał/a zasady ekologicznego obozowania. Zastosował/a je w praktyce.
5.   Wyznaczył/a sobie dodatkowe zadania mistrzowskie.

Puszczańskie

ROBINSON * *
1.   Przeprowadził/a w pobliżu obozu w samotności kilkugodzinną obserwację życia lasu o wschodzie słońca.
2.   W dowolnej formie udokumentował/a swoje spostrzeżenia (zauważone zwierzęta, ich tropy, zjawiska przyrody, znalezione rośliny chronione, jadalne itp.), zaprezentował/a je na zbiórce zastępu.
3.   Przygotował/a dla zastępu posiłek, korzystając z zebranych owoców lasu.
4.   Wraz z kolegą/koleżanką biwakował/a w pobliżu obozu przez 24 godziny.

LEŚNY CZŁOWIEK * * *
1.   Odbył/a samotną wędrówkę po lesie (od świtu do zmroku), żywiąc się owocami lasu, odnalazł/a wyznaczone przez drużynowego miejsce bez posługiwania się mapą, kierując się tylko znakami przyrody.
2.   Korzystając z samotności przemyślał/a swoje dotychczasowe życie harcerskie.
3.   Powrócił/a niepostrzeżenie do ogniska i opowiedział/a gawędę o życiu lasu na podstawie wyników obserwacji i przemyśleń, jakie miał/a podczas wędrówki.
4.   W czasie tej wędrówki znalazł/a ciekawe miejsce, by pokazać je potem harcerzom/harcerkom z drużyny.

TRZY PIÓRA (sprawność mistrzowska)
1.   Przeszedł/przeszła pomyślnie trzy próby - milczenia, głodu i samotności - przez kolejne trzy doby:
      - w czasie pierwszej doby powstrzymał/a się od spożywania jakichkolwiek pokarmów i napojów (z wyjątkiem czystej wody), uczestnicząc we wszystkich zajęciach obozowych,
      - w czasie drugiej próby zachował/a całkowite milczenie,
      - trzecią dobę spędził/a w lesie nie spostrzeżony/na przez ludzi, żywiąc się pokarmem leśnym.

Kucharskie

KUCHCIK *
1.   Przygotował/a w terenie posiłek dla zastępu, korzystając z kuchni polowej lub kuchenki turystycznej.
2.   Zadbał/a o estetyczny wygląd polowego "stołu".
3.   Przestrzegał/a zasad higieny przy sporządzaniu posiłków i zapoznał/a z nimi zastęp.
4.   Przygotował/a śniadanie lub kolację dla domowników.
5.   Przygotował/a podwieczorek według własnego pomysłu.

KUCHARZ * *
1.   Prawidłowo posługiwał/a się sprzętem kuchennym (nożami, tłuczkami, maszynką do mielenia, garnkami i patelniami różnej wielkości, cedzakiem).
2.   Ułożył/a urozmaicony jadłospis na kilkudniowy biwak lub na tydzień obozu dla całej drużyny.
3.   Przygotował/a obiad dwudaniowy dla rodziny, estetycznie go podając.
4.   Wybrał/a miejsce na kuchnię na biwaku drużyny urządził/a ją funkcjonalnie.

KUCHMISTRZ-KUCHMISTRZYNI * * *
1.   Rozplanował/a i urządził/a blok kuchenny na obozie drużyny lub kilkudniowym biwaku.
2.   Kierował/a co najmniej przez trzy dni służbą kuchenną na obozie drużyny lub na biwaku: układając jadłospisy, gotując każdego dnia inną zupę, przygotowując dania mięsne i jarskie.
3.   Poznał/a zasady racjonalnego żywienia dzieci i dorosłych.
4.   Ułożył/a wybraną dietę: (np.: niskokaloryczną, dla cukrzyków) oraz wyliczył/a podstawowe wartości odżywcze w stosunku do tej diety.
5.   Przygotował/a młodszych do próby na sprawność "kuchcika".

Logistyczne - Finansowe

OSZCZĘDNY-OSZCZĘDNA *
1.   Wie, jakie są podstawowe miesięczne opłaty domowe.
2.   Zaoszczędził/a pieniądze na wybrany przez siebie cel.
3.   Współuczestniczył/a w organizowaniu akcji zarobkowej.
4.   Wymienił/a surowce wtórne, które zbierał/a i segregował/a.
5.   Oszczędnie gospodaruje wszelkimi materiałami.

SKARBNIK-SKARBNICZKA * *
1.   Poznał/a przepisy finansowe ZHP obowiązujące drużynę.
2.   Opracował/a preliminarz finansowy imprezy drużyny.
3.   Zorganizował/a akcję zarobkową zastępu.
4.   Przyjął/przyjęła składki członkowskie zastępu i prawidłowo je wpisał/a do książki finansowej drużyny.
5.   Nauczył/a się prawidłowo wypełniać książkę finansową drużyny.

FINANSISTA * * *
1.   Opracował/a plan finansowy drużyny na rok harcerski i przedstawił/a swoją koncepcję radzie drużyny.
2.   Przygotował/a i zrealizował/a projekt mający na celu zachęcenie do oszczędzania.
3.   Zarządzał/a finansami biwaku drużyny:
      - przygotował/a preliminarz
      - właściwie rozliczył/a wydatki.
4.   Przedstawił/a młodszym sposoby oszczędzania i gospodarowania własnymi środkami finansowymi.

Funkcje sprawności mistrzowskich pełnią:
      - uprawnienia samodzielnego księgowego/samodzielnej księgowej
      - uprawnienia do prowadzenia ksiąg przychodów i rozchodów


Logistyczne - Obozowe

SOBIERADEK OBOZOWY *
1.   Rozbił/a samodzielnie mały namiot.
2.   Uczestniczył/a w budowie urządzeń namiotowych, posługując się sprzętem pionierskim.
3.   Samodzielnie wykonał/a przedmiot przydatny na obozie, np. kosz na śmieci, wieszak, tablicę rozkazów.
4.   Rozpalił/a ogień w bezpiecznym miejscu i zatarł/a dokładnie ślady po zakończeniu ogniska.

TECHNIK OBOZOWY * *
1.   Umiejętnie posługiwał/a się zakonserwowanym przez siebie sprzętem pionierskim przy budowie urządzeń namiotowych.
2.   Zbudował/a urządzenie obozowe własnego pomysłu, stosując węzły i gwoździe odpowiedniej wielkości.
3.   Wraz z zastępem rozstawiał/a namioty różnego typu i wielkości.
4.   Po zakończeniu obozu wraz z zastępem składał/a namioty przygotowując je do złożenia w magazynie (suszył/a, naprawiał/a, talkował/a).

WYGA OBOZOWY * * *
1.   Uczestniczył/a w zwiadzie kwatermistrzowskim obozu drużyny.
2.   Kierował/a rozstawieniem obozu, właściwie dobierając miejsca na namioty mieszkalne, kuchnie i sanitariaty.
3.   Zapoznał/a się z możliwościami zastosowania różnego rodzaju drewna do budowy urządzeń obozowych.
4.   Budował/a urządzenia obozowe ogólnego użytkowania, np. kuchnię, pomosty, stołówkę.
5.   Brał/a udział w kwaterce obozowej.

Logistyczne - Gospodarcze

MAJSTERKLEPKA *
1.   Skompletował/a zestaw podstawowych narzędzi do majsterkowania i umie się nimi bezpiecznie posługiwać.
2.   Oczyścił/a przedmioty z drewna, metalu i tworzyw sztucznych, nie niszcząc ich.
3.   Skleił/a rozbitą porcelanę, plastik, metal - przedstawił/a swoje sposoby drobnych napraw na zbiórce zastępu.
4.   Wykonał/a proste prace, jak np. ostrzenie noży, wymiana baterii w latarce, kalkulatorze, radiu, wymiana uszczelki w kranie, naoliwienie zamka.

GOSPODARZ * *
1.   Opiekował/a się harcówką przez okres próby: dokonał/a w niej drobnych napraw lub zaproponował/a nowe funkcjonalne i estetyczne rozmieszczenie wyposażenia.
2.   Konserwował/a sprzęt pionierski, sportowy lub obozowy.
3.   Skompletował/a sprzęt potrzebny na obóz drużyny lub szczepu.
4.   Wie, na czym polega inwentaryzacja, brał/a udział w spisie z natury.
5.   Prowadził/a magazyn sprzętu na obozie drużyny lub w ciągu roku wraz z dokumentacją.

KWATERMISTRZ-KWATERMISTRZYNI * * *
1.   Stosuje zasady logistyki w życiu codziennym - korzysta z tej wiedzy przy planowaniu prac drużyny.
2.   Uczestniczył/a w organizowaniu obozu drużyny pod względem kwatermistrzowskim, zadbał/a o zaplecze dla obozu.
3.   Był odpowiedzialny/była odpowiedzialna za organizacyjną stronę biwaku lub rajdu szczepu.
4.   Przez okres co najmniej 6 miesięcy pełnił/a funkcję kwatermistrza drużyny lub szczepu.
5.   Nauczył/a młodszych konserwować sprzęt pionierski i porządkować magazyn sprzętu oraz posługiwać się narzędziami zgodnie z podstawowymi zasadami bezpieczeństwa.

LOGISTYK (sprawność mistrzowska)
1.   Odpowiadał/a za logistyczne przygotowanie obozu, przeprowadzając zwiad i organizując zaplecze dla obozu, przygotował/a niezbędne dokumenty.
2.   Pełnił/a funkcję kwatermistrza/kwatermistrzyni lub zaopatrzeniowca na obozie.
3.   Przygotował/a preliminarz i współuczestniczył/a w rozliczeniu obozu.
4.   Podsumował/a roczną działalność drużyny/szczepu pod względem organizacyjnym: przeprowadził/a inwentaryzację, ocenił/a ilościowo i jakościowo zaplecze sprzętowe, skontrolował/a i uzupełnił/a dokumentację. Wnioski i propozycje przedstawił/a radzie drużyny /szczepu.
5.   Wyznaczył/a sobie dodatkowe zadania mistrzowskie.

Terenoznawcze

OBSERWATOR-OBSERWATORKA *
1.   Wyznaczył/a strony świata za pomocą busoli, słońca, gwiazd i drzew.
2.   Poruszał/a się bezszelestnie po pomieszczeniu zamkniętym i w terenie, czołgając się i maskując swoją obecność.
3.   Rozpoznał/a w lesie ślady ludzi, zwierząt i pojazdów.
4.   Uczestniczył/a w biegu terenowym poruszając się według znaków patrolowych.
5.   Zapamiętał/a przebytą drogę w terenie leśnym i w mieście, wrócił/a nią samodzielnie bez błądzenia.

TERENOZNAWCA * *
1.   Ocenił/a prawidłowo odległość od wyznaczonego punktu wykorzystując zasady określania odległości w terenie.
2.   Dokonał/a pomiaru niedostępnych obiektów w terenie: wysokości drzewa, szerokości rzeki.
3.   Trafił/a do wyznaczonego miejsca w nieznanym terenie na podstawie szkicu lub mapy.
4.   Poprowadził/a patrol w terenie posługując się busolą i bezbłędnie docierając do miejsca oznaczonego na mapie.
5.   Wytypował/a w nowym terenie miejsce na biwak drużyny, rozplanowując jego rozbicie.

TOPOGRAF * * *
1.   Wyznaczył/a strony świata według przedmiotów terenowych w nocy i w dzień oraz wg słońca i zegarka.
2.   Trafił/a według mapy do odległego o kilka kilometrów obiektu, wykonując w czasie marszu szkic drogi z zastosowaniem właściwej skali.
3.   Naniósł/naniosła na powiększony przez siebie wycinek mapy lub planu miasta uzyskane w czasie zwiadu terenowego informacje o znajdujących się tam ważnych obiektach.
4.   Uzyskał/a informacje o ważnych obiektach w nieznanym terenie, korzystając z możliwości Internetu i naniósł/naniosła je na przygotowywany dla potrzeb drużyny fragment planu miasta.
5.   Przeszkolił/a młodszych w zakresie znajomości znaków patrolowych i topograficznych.

KARTOGRAF (sprawność mistrzowska)
1.   Wykonał/a z pamięci szkic sytuacyjny terenu.
2.   Dokonał/a pomiaru terenu nadającego się na urządzenie obozu lub dziecięcego placu zabaw. Wykonał/a dokładny plan.
3.   Wykreślił/a mapę wybranego terenu (zaktualizował starą mapę) na potrzeby obozu, gry terenowej, rajdu itp.
4.   Przygotował/a trasę imprezy na orientację i biegu terenowego z przeszkodami.
5.   Przeprowadził/a w drużynie (szczepie) szkolenie z zakresu terenoznawstwa.
6.   Wyznaczył/a sobie dodatkowe zadania mistrzowskie.

Łącznościowe

GONIEC *
1.   Wskazał/a drogę do urzędów i ważnych miejsc w swojej miejscowości.
2.   Dostarczył/a list lub ustną wiadomość do adresata w wyznaczonym terminie.
3.   Nadał/a na poczcie: list polecony, telegram, przekaz pieniężny, paczkę.
4.   Bezbłędnie przekazał/a meldunek w czasie gry terenowej, posługując się wybranymi sposobami łączności.
5.   Odebrał/a i wysłał/a wiadomość pocztą internetową.

ŁĄCZNIK-ŁĄCZNICZKA * *
1.   Znalazł/a w książce telefonicznej lub w Internecie adres i numer telefonu każdej instytucji, dysponując tylko jej nazwą.
2.   Obsługując centralkę telefoniczną, utrzymał/a łączność w terenie.
3.   Wykonał/a przyrząd do sygnalizacji w terenie, nadając i odbierając za jego pomocą depeszę napisaną alfabetem Morse'a.
4.   Opracował/a własny szyfr dla zastępu (drużyny).

ZWIADOWCA * * *
1.   W nieznanym terenie podszedł/podeszła wskazany obiekt w sposób niedostrzeżony.
2.   Przeprowadził/a zwiad, sporządzając szczegółowy raport zawierający opis wykonanych zadań i zaobserwowanych zdarzeń.
2.   Nawiązał/a łączność za pomocą radia CB, przekazał/a informacje zdobyte podczas zwiadu.
3.   Przeprowadził/a w zastępie (drużynie) szkolenie z łączności.
4.   Wie, jakie są zasady i sposoby przekazu i gromadzenia poufnych informacji (np. danych osobowych), szczególnie w Internecie.

Harce

HARCOWNIK *
1.   Uczestniczył/a w 5 grach terenowych, przestrzegał/a zasad w nich obowiązujących.
2.   Poznał/a 10 ćwiczeń rozwijających spostrzegawczość, refleks, pamięć.
3.   Uczestniczył/a razem z zastępem w zawodach, turnieju, meczu lub innej formie współzawodnictwa między zastępami.
4.   Brał/a udział w INO, grze ekologicznej lub biegu patrolowym.

ORGANIZATOR HARCÓW-ORGANIZATORKA HARCÓW * *
1.   Przeprowadził/a 10 gier terenowych i sportowych, ucząc młodszych zasad w nich obowiązujących.
2.   Zorganizował/a dla zastępu (drużyny) ćwiczenia z KIM-a w harcówce i w terenie.
3.   Zorganizował/a mecz, olimpiadę lub inną formę zawodów między zastępami.
4.   Prowadzi własny notatnik, zawierający zbiór gier i ćwiczeń do wykorzystania w pomieszczeniu i w terenie.

MISTRZ HARCÓW-MISTRZYNI HARCÓW * * *
1.   Przedstawił/a zestaw gier, ćwiczeń i konkursów, zebranych w czasie próby.
2.   Przeprowadził/a po kilkanaście gier terenowych i świetlicowych w drużynie (szczepie) lub dla dzieci spoza ZHP.
3.   Przygotował/a trasę i program harcerskiego biegu terenowego, sprawdzającego znajomość technik harcerskich.
4.   Nauczył/a młodszych kilku gier i ćwiczeń do wykorzystania na zbiórkach i w szkole.

Funkcję sprawności mistrzowskich pełnią:
      - uprawnienia animatora pedagogiki zabawy "Klanza"
      - uprawnienia sędziego INO

Krajoznawcze

WSKAZIDROGA *
1.   W czasie gry lub zwiadu terenowego poprowadził/a zastęp do określonego miejsca odległego o ok. 2-3 km, odszukał/a wyznaczony obiekt.
2.   Na planie zaznaczył/a nazwy ulic i placów oraz ważne obiekty - ośrodek zdrowia, aptekę, pocztę, straż pożarną, posterunek policji itp.
3.   Poznał/a najbliższy obiekt godny zwiedzenia (zabytek historyczny, muzeum, osobliwość przyrodniczą itp.) i opowiedział/a o nim na zbiórce zastępu.
4.   Wyszukał/a interesujące informacje o swojej miejscowości w przewodniku, encyklopedii, Internecie oraz przedstawił/a je zastępowi w dowolnej formie.

PRZEWODNIK-PRZEWODNICZKA PO... * *
mieście, okolicy, miejscach pamięci narodowej, muzeach itp.
Kanon wymagań sprawności:
1.   Poznał/a historię swojego regionu. W sposób szczególny interesuje się wybranym okresem lub miejscem.
2.   Opracował/a trasę kilkugodzinnej wycieczki i wykonał/a projekt folderu turystycznego o niej.
3.   Nawiązał/a niezbędne kontakty z gospodarzem terenu oraz obiektów i placówek ujętych w opracowaniu propozycji trasy wycieczkowej.
4.   Przeprowadził/a dla kolegów/koleżanek ze swojego środowiska lub przyjezdnych wycieczkę opracowaną przez siebie trasą.


KRAJOZNAWCA * * *
1.   Oprowadził/a trzy wycieczki po swoim mieście (okolicy), wykazując się znajomością jego historii, zabytków i ciekawych obiektów.
2.   Pokierował/a sporządzeniem informacji o walorach turystycznych okolicy na podstawie zajęć terenowych i literatury (geografia i historia okolicy, system połączeń komunikacyjnych, przemysł i rolnictwo, obiekty historyczne i przyrodnicze, sztuka, zwyczaje ludowe itp.).
3.   Zaplanował/a cykl wycieczek do miejsc ciekawych pod względem historycznym, przyrodniczym lub geograficznym, posługując się mapami i przewodnikami.
4.   Zorganizował/a dla młodszych zwiad etnograficzny lub konkursy np.: znajomości stylów architektonicznych, z zakresu historii ruchu krajoznawczego, historii sztuki regionu, itp.
5.   Uczestniczył/a w trzech wycieczkach krajoznawczych w różnych regionach Polski.

Turystyczne

ŁAZIK *
1.   Skompletował/a ekwipunek turystyczny.
2.   Uczestniczył/a w kilku wycieczkach, ubierając się stosownie do warunków terenowych i pogodowych, zabezpieczając się przed przegrzaniem i przemoczeniem oraz otarciem stóp.
3.   Poprawnie spakował/a plecak, zabierając tylko rzeczy przydatne na tej wyprawie.
4.   Poznał/a zasady poruszania się po drogach.
5.   Uczestnicząc w wycieczkach i rajdach, zawsze zachował/a pogodę ducha, mimo trudów wędrowania.

TRAMP * *
1.   Odbył/a co najmniej 5 samodzielnych wypraw w promieniu kilku kilometrów od miejsca zamieszkania.
2.   Poznał/a zasady bezpiecznego marszu (tempo, odpoczynek, obciążenie, przepisy ruchu drogowego).
3.   Nocował/a w lesie bez namiotu oraz w nieznanej miejscowości, korzystając np. ze schroniska PTSM.
4.   Zorganizował/a biwak zastępu (drużyny), rozbijając go, a następnie likwidując bez pozostawienia śladów.

WĘDROWIEC * * *
1.   Przedstawił/a na zbiórce drużyny najpiękniejsze regiony turystyczne w Polsce.
2.   Zorganizował/a dla drużyny wycieczki o różnej tematyce, m.in. krajoznawcze, przyrodnicze, historyczne.
3.   W czasie obozów wędrownych zainteresował/a się historią poznawanych miejsc i ludzi tam żyjących.
4.   Zorganizował/a rajd według opracowanego przez siebie programu i nieznanej dla uczestników trasy.

Funkcje sprawności mistrzowskich pełnią:
Uprawnienia PTTK:
      - przewodnik po obiekcie - np. po pałacu w Wilanowie, kopalni soli w Wieliczce
      - przewodnik po mieście - np. po Krakowie
      - przewodnik terenowy - np. po regionie
      - przewodnik górski - po danym paśmie
      - przodownik turystyki pieszej
      - przodownik turystyki górskiej


Językowe

JĘZYKOZNAWCA *
1.   Wyraża się poprawnie, nauczył/a się umiejętnie korzystać ze słowników języka polskiego i poprawnej polszczyzny.
2.   Nauczył/a się podstawowych zwrotów grzecznościowych w językach: angielskim, francuskim, niemieckim, rosyjskim.
3.   W wybranym przez siebie języku obcym nauczył/a się podstawowego słownictwa związanego z harcerstwem (co najmniej 20 słówek).
4.   Uczy się systematycznie wybranego języka obcego.

TŁUMACZ-TŁUMACZKA * *
1.   Pogłębił/a w czasie próby znajomość języka obcego.
2.   Przetłumaczył/a na język polski kilka gier skautowych.
3.   Napisał/a słowniczek o tematyce harcerskiej, zawierający ok. 100 słówek w języku, którego się uczy.
4.   Uczestnicząc w spotkaniu skautowym, pomagał/a innym porozumieć się w języku, którego się uczy.

POLIGLOTA-POLIGLOTKA * * *
1.   Potrafi porozumieć się w podstawowych sprawach w co najmniej dwóch językach obcych i tłumaczyć rozmowę z wybranego języka.
2.   Przetłumaczył/a artykuły o tematyce skautowej, upowszechniając ich treść w swoim środowisku.
3.   Nauczył/a młodszych kilku zwrotów obcojęzycznych.
4.   Zaoferował swoją służbę jako tłumacz podczas spotkania skautowego organizowanego przez szczep, hufiec lub chorągiew.

Funkcję sprawności mistrzowskich pełnią certyfikaty językowe.

Naukowe

SZPERACZ *
1.   Przygotowując żądaną informację, umiejętnie posłużył/a się przewodnikiem, encyklopedią, Internetem.
2.   Zlokalizował/a wybrany obiekt w nieznanym terenie, wykorzystując dostępne źródła informacji.
3.   Przeprowadził/a wywiad dotyczący ciekawostek wybranej miejscowości i zaprezentował/a go na zbiórce zastępu.
4.   W czasie obozu, biwaku lub rajdu zebrał/a ciekawostki na temat odwiedzanych miejsc i ludzi, prezentując je potem kolegom.

POSZUKIWACZ * *
1.   Wybrał/a dziedzinę swoich zainteresowań i stale pogłębia swą wiedzę, odwiedzając miejsca związane z tym tematem.
2.   Zorganizował/a wycieczkę zastępu (drużyny) do miejsc, w których znajdują się eksponaty charakteryzujące dziedzinę jej/jego zainteresowań.
3.   Przeprowadził/a zwiad społeczny w czasie obozu lub biwaku, zdobywając wiedzę na temat historii i ważnych spraw mieszkańców tego regionu.
4.   Wykazał/a się znajomością krain geograficznych i okresów dziejowych Polski.

BADACZ-BADACZKA * * *
1.   Wykazał/a się zainteresowaniami w wybranej dziedzinie (doświadczenia fizyczne, chemiczne, biologiczne, badania etnograficzne, archeologiczne, historyczne, religioznawcze, geologiczne itp.).
2.   W interesujący sposób przedstawił/a dziedzinę swoich zainteresowań.
3.   Spopularyzował/a w drużynie (w szkole) wybrane odkrycie naukowe lub wydarzenie historyczne (społeczne) wyjątkowo ważne dla dziejów ludzkości.
4.   Zorganizował/a młodzieżową debatę naukową na wybrany przez siebie temat.

Sportowe

SPORTOWIEC *
1.   Interesuje się wybraną dyscypliną sportu i popularyzuje ją, wymienił/a nazwiska swoich ulubionych sportowców.
2.   Codziennie wykonuje poranną gimnastykę.
3.   Zademonstrował/a swój zestaw ćwiczeń treningowych.
4.   Zorganizował/a spotkanie z zawodnikiem lub trenerem swojej dyscypliny albo zaprezentował/a film o życiu sportowców.

Spełnienie powyższych warunków jest podstawą do zdobywania następujących sprawności
... [NAZWA DYSCYPLINY] np. PIŁKARZ, NARCIARZ * *
1.   Uprawia wybraną dyscyplinę sportu.
2.   Zademonstrował/a swoje umiejętności w uprawianej dyscyplinie sportu.
3.   Zorganizował/a dla harcerzy zajęcia zapoznające z uprawianą dyscypliną sportu (pokazy, zawody, naukę zasad i techniki itd.).
4.   Uczestniczył/a kilkakrotnie w zawodach sportowych, zawsze przestrzegając zasady fair play.
5.   Stara się systematycznie poprawiać swoje wyniki.

OLIMPIJCZYK * * *
1.   Uprawia wybraną dyscyplinę sportu pod fachowym kierunkiem.
2.   Uczestniczył/a w olimpiadzie sportowej (np. szkolnej, obozowej, międzyszkolnej), poprawiając swoje wyniki.
3.   Spopularyzował/a ideę olimpijską w swoim środowisku: w szkole, w drużynie (szczepie).
4.   Reprezentował/a szkołę na zawodach sportowych, starając się przyczynić do sukcesów drużyny.

pływackie

MŁODY PŁYWAK-MŁODA PŁYWACZKA *
1.   Przepłynął/przepłynęła 100 m, w tym połowę na plecach.
2.   Wytrzymał/a pod wodą 20 sekund.
3.   Nauczył/a się prawidłowo zakładać kamizelkę ratunkową.
4.   Poznał/a zasady bezpieczeństwa i higieny kąpieli.

PŁYWAK-PŁYWACZKA * *
1.   Przepłynął/przepłynęła 200 m, w tym połowę na plecach.
2.   Skoczył/a do wody z wysokości co najmniej 1 m i przepłynął/przepłynęła pod lustrem wody 10 m.
3.   Wyciągnął/wyciągnęła przedmiot znajdujący się 1,5 m pod wodą.
4.   Nauczył/a młodszych zakładania kamizelki ratunkowej i podawania koła ratunkowego.
5.   Poznał/a zasady bezpieczeństwa i higieny kąpieli oraz ratowania tonącego.

PŁYWAK DOSKONAŁY-PŁYWACZKA DOSKONAŁA * * *
1.   Przepłynął/przepłynęła 400 m (dziewczęta) i 600 m (chłopcy) w wodzie stojącej, lub 800 m (dziewczęta) i 1000 m (chłopcy) z prądem co najmniej dwoma stylami.
2.   Przepłynął/przepłynęła pod wodą 15 metrów.
3.   Uczestniczył/a w wyznaczaniu kąpieliska zgodnie z przepisami.
4.   Zademonstrował/a w wodzie sposób ratowania tonącego.

Funkcje sprawności mistrzowskich pełnia uprawnienia Młodszego Ratownika WOPR
Ratownika WOPR, Specjalna karta pływacka.

Funkcję sprawności mistrzowskich pełnią sportowe klasy mistrzowskie, uprawnienia trenera i instruktora danej dyscypliny sportu..


Artystyczne

Wokalne
ŚPIEWAK-ŚPIEWACZKA *
1.   Rozpoczął/a śpiew kilku piosenek na zbiórce zastępu.
2.   Nauczył/a zastęp jednej piosenki.
3.   Zaśpiewał/a z pamięci 10 piosenek (harcerskich, narodowych lub żołnierskich).
4.   Występował/a z zastępem, śpiewając kilka piosenek oraz brał/a udział w inscenizacji piosenki.
5.   Prowadzi na bieżąco swój śpiewnik harcerski, ma w nim zapisanych minimum 20 piosenek.

PIEŚNIARZ-PIEŚNIARKA * *
1.   Przedstawił/a prowadzony przez siebie śpiewnik, płytotekę lub taśmotekę.
2.   Śpiewał/a na uroczystościach harcerskich, szkolnych lub kościelnych.
3.   Nauczył/a zastęp lub drużynę po kilka tradycyjnych i współczesnych piosenek harcerskich oraz turystycznych.
4.   Wymienił/a swoich ulubionych piosenkarzy, śpiewaków i zespoły, uzasadniając swój wybór w sposób przekonujący.

WODZIREJ-WODZIREJKA * * *
1.   Przygotował/a program i przeprowadził 5 ognisk harcerskich dla szczepu lub kilku drużyn, w tym co najmniej 2 tematyczne.
2.   Zorganizował/a bal harcerski, tematyczną zabawę taneczną lub dyskotekę, organizując w przerwach konkursy, zabawy i pląsy.
3.   Przedstawił/a prowadzony przez siebie notatnik, w którym zapisuje pomysły pląsów, zabaw i okrzyków.
4.   Przygotował/a młodszych do próby na sprawności tancerza, muzyka lub piosenkarza.

Instrumentalne
GRAJEK * *
1.   Nauczył/a się grać przynajmniej na jednym instrumencie, zagrał/a na nim melodię.
2.   Brał/a udział w przygotowywaniu uroczystości harcerskiej, organizując orkiestrę.
3.   Nauczył/a zastęp lub drużynę piosenki na podstawie zapisu nutowego.
4.   Zorganizował/a w drużynie naukę piosenek akompaniując na instrumencie.

MUZYK-MUZYCZKA * * *
1.   Zagrał kilka melodii na wybranym instrumencie.
2.   Scharakteryzował/a okresy w dziejach muzyki polskiej, wymieniając najsłynniejszych kompozytorów i ich utwory.
3.   Zorganizował/a dla drużyny wyjście na koncert do filharmonii lub opery.
4.   Akompaniował/a na ognisku, dobierając wcześniej związany z tematem zestaw piosenek.

ARTYSTA-ARTYSTKA (sprawność mistrzowska)
1.   Doskonale orientuje się w życiu artystycznym i kulturalnym swojego regionu i Polski.
2.   Animuje działalność artystyczną w swoim środowisku harcerskim.
3.   Brał/a udział w warsztatach specjalistycznych, doskonalących umiejętności w wybranej przez siebie dziedzinie artystycznej.
4.   Odniósł/odniosła sukces na festiwalu, przeglądzie, konkursie, wystawie itp.
5.   Wyznaczył/a sobie dodatkowe zadania mistrzowskie.

Społeczne

MŁODY OBYWATEL-MŁODA OBYWATELKA *
1.   Poznał/a historię godła i barw narodowych.
2.   Wie, co oznaczają i potrafi się wobec nich zachować. Zaśpiewał/a hymn państwowy.
3.   Odszukał/a na mapie Polski miejsca, które dotąd odwiedził/a lub chciałby/chciałaby odwiedzić.
4.   Zapoznał/a się z częścią statutu szkoły, zawierającą prawa i obowiązki ucznia. Angażuje się w życie swojej klasy.
5.   Poznał/a daty polskich świąt narodowych. Wie, na pamiątkę jakich wydarzeń zostały ustanowione. Przygotował/a z zastępem zbiórkę z okazji jednego z nich.

OBYWATEL-OBYWATELKA * *
1.   Współpracuje z samorządem szkolnym. Przygotował/a kampanię promującą prawa i obowiązki uczniowskie.
2.   Angażuje się w życie szkoły.
3.   Poznał/a najważniejsze fakty z historii najnowszej Polski.
4.   Dowiedział/a się, gdzie znajdują się najważniejsze urzędy w jego/jej miejscowości i gminie. Przygotował/a mapę miasta przedstawiającą ich lokalizację oraz główne sprawy jakimi się zajmują.
5.   Zorganizował/a dla drużyny wycieczkę do urzędu gminy lub miasta.

OBYWATEL RZECZYPOSPOLITEJ-OBYWATELKA RZECZYPOSPOLITEJ * * *
1.   Zapoznał/a się z najważniejszymi prawami i obowiązkami obywateli RP.
2.   Wie, na czym polega demokracja. Brał/a udział w demokratycznym podejmowaniu decyzji.
3.   Zgromadził/a własną biblioteczkę książek o historii najnowszej Polski. W młodszej drużynie lub zastępie przygotował/a i przeprowadził/a grę o historii najnowszej kraju.
4.   Orientuje się w bieżących wydarzeniach politycznych, gospodarczych i kulturalnych kraju. Zapoznał/a się z podziałem polskiej sceny politycznej. Dowiedział/a się, kto sprawuje najważniejsze funkcje państwowe.
5.   Angażuje się w pracę parlamentu młodzieży lub jednej z młodzieżowych organizacji. W swojej działalności godnie reprezentuje ZHP.

Komputerowe

KOMPUTEROWIEC *
1.   Wykonał/a podstawowe czynności na komputerze:
      - napisał/a tekst w edytorze tekstu
      - korzystając z arkusza kalkulacyjnego, wykonał/a prosty arkusz realizujący podstawowe operacje np. sumowanie komórek
      - napisał/a i wysłał/a wiadomość pocztą elektroniczną.
2.   Zebrał/a biblioteczkę informatyczną i przygotował/a do wykorzystania w drużynie.
3.   Znalazł/a podstawowe informacje w Internecie z dziedziny jego/ją interesującej.
4.   Zainstalował/a w komputerze nowy program komputerowy i skonfigurował/a go do własnych potrzeb.
5.   Obsługując komputer, przestrzega obowiązujących zasad higieny pracy.

ZNAWCA KOMPUTERÓW-ZNAWCZYNI KOMPUTERÓW * *
1.   Wskazał/a najlepsze modele monitorów, skanerów, drukarek, modemów oraz innych podzespołów komputerowych w zależności od potrzeb i możliwości użytkownika, uzasadnił/a swój wybór. Systematycznie czyta prasę komputerową.
2.   Korzystając z instrukcji zainstalował/a w komputerze i właściwie skonfigurował/a dodatkowy sprzęt: kartę muzyczną, dysk twardy, CD-ROM, skaner.
3.   Zaradził/a w kilku przypadkach awarii sprzętu komputerowego.
4.   Zaprezentował/a młodszym harcerzom budowę i zasadę działania komputera oraz innych urządzeń: drukarki, skanera, modemu.
5.   Poznaje dowolny język programowania, wykorzystując nabyte umiejętności napisał/a prostą aplikację.


INFORMATYK * * *
1.   Przedstawił/a młodszym harcerzom rolę i perspektywy rozwoju informatyki we współczesnym świecie. Zorganizował/a w drużynie (szczepie) zajęcia wprowadzające w tajniki informatyki.
2.   Poznał/a co najmniej jeden język programowania, uczy się następnego, wykorzystał/a nabyte umiejętności do opracowania aplikacji na użytek drużyny, szczepu, hufca.
3.   Poznał/a podstawowe rodzaje licencji na oprogramowanie komputerowe, promuje stosowanie legalnych programów.
4.   Samodzielnie złożył/a komputer i właściwie go skonfigurował/a (na poziomie BIOS-u i systemu operacyjnego).
5.   Pełni stałą służbę opartą na wiedzy informatycznej, np. administrator stron www (hufca, szczepu, drużyny), serwisant sprzętu komputerowego w komendzie hufca itp.

Funkcję sprawności mistrzowskich pełni zdobycie specjalistycznych certyfikatów.

Znawczyni własnej miejscowości/znawca własnej miejscowości **

1. Na podstawie wywiadów z mieszkańcami ustaliła/ił najważniejsze wydarzenia w swojej miejscowości w XX wieku.
2. Dowiedziała/ał się, czy istnieje w jej/jego  miejscowości lista honorowa mieszkańców. Kto jest na tej liście i dlaczego?
3. Przedstawiła/ił historię swojej miejscowości w formie pisanej (artykuł w gazecie) lub ustnej (gawęda na zbiórce).
4. Zorganizowała/ał wraz z zastępem grę miejską dla drużyny.
5. Dowiedziała/ał się, jak przedstawia się aktualna sytuacja mieszkańców (z czego się utrzymują, jak spędzają czas wolny, co robią najmłodsi mieszkańcy itd.).

Przewodniczka po regionie/przewodnik po regionie **

1. Wzięła/ął udział w zwiadzie etnograficznym zastępu w wybranej okolicy. Dokonała/ał obserwacji stylu budownictwa, elementów sztuki ludowej, języka mieszkańców.
2. Na ognisku drużyny zaprezentowała/ał swoje spostrzeżenia, zdjęcia, szkice oraz co najmniej jeden przedmiot będący wyrobem rzemiosła ludowego z wybranej okolicy.
3. Skompletowała/ał biblioteczkę zawierającą pozycje opisujące interesujący ją/go region.
4. Poznała/ał co najmniej jeden taniec lub piosenkę, przyśpiewkę ludową z wybranego regionu.

Znawczyni regionu/znawca regionu ***

1. Zwiedziła/ił wraz z zastępem muzeum regionalne lub skansen.
2. Potrafi wskazać atuty kulturowe swojego regionu. Zna zagrożenia dla jego rozwoju.
3. Poznała/ał główne problemy ochrony środowiska swojego regionu. Podejmuje wraz z drużyną działania zmierzające do ich rozwiązania.
4. Dowiedziała/ał się, jaki jest adres internetowy własnego województwa. Śledzi na bieżąco informacje tam się ukazujące.
5.  Nawiązała/ał kontakt z redakcją lokalnego radia lub gazety, pomogła/pomógł w przygotowaniu cyklu artykułów o ciekawostkach regionu.

 Etnografka/etnograf ***

1. Poznała/ał gwarę regionu, w którym mieszka lub język mniejszości, zamieszkującej na tym terenie i inne charakterystyczne elementy kultury regionu.
2. Przedstawiła/ił swoje zbiory opowieści i pieśni ludowych oraz publikacji o działalności twórców ludowych, zespołów folklorystycznych.
3. Na wycieczce drużyny pełniła/ił rolę przewodnika po obiektach kultury ludowej.
4. Zaznaczyła/ył na mapie Polski regiony etnograficzne oraz scharakteryzowała/ał je.

Młoda Europejka/młody Europejczyk *

1. Dowiedziała/ał się, kim był Robert Schuman, co to jest Unia Europejska.
2. Przygotowała/ał do harcówki mapę Polski z zaznaczonymi sąsiadami naszego kraju.
3. Przygotowała/ał dla zastępu konkurs na najlepszy plakat o Europie.
4. Zna symbole jednoczącej się Europy. Wykonała/ał flagę europejską do harcówki.

Europejka/Europejczyk **

1. Dowiedziała/ał się, czym była Deklaracja Schumana i jakie miała znaczenie w pokojowym jednoczeniu kontynentu.
2. Umie wymienić kraje należące do Unii Europejskiej.
3. Przygotowała/ał dla drużyny kwiz o Europie, jego pytania dotyczyły krajów, stolic, głównych rzek i najbardziej znanych zabytków.
4. Poznała/ał hymn Unii Europejskiej. Na zbiórce nauczyła/ył innych go śpiewać.
5. Poznała/ał główne instytucje zjednoczonej Europy.

Obywatelka Europy/obywatel Europy ***

1. Poznała/ał główne etapy tworzenia się Unii Europejskiej. Potrafiła/ił wymienić założycieli zjednoczonej Europy. Dowiedziała/ał się jaki mieli wkład w integrowanie Europy.
2. Poznała/ał instytucje europejskie oraz ich kompetencje. Przygotowała/ał do harcówki planszę przedstawiającą te instytucje.
3. Dowiedziała/ał się, czym jest obywatelstwo europejskiej i jakie płyną z niego korzyści. 
4. Rozumie proces integracji Polski z instytucjami europejskimi.
5. Przygotowała/ał dla drużyny debatę nad przyszłością Europy.

Znawczyni Europy/znawca Europy – mistrzowska

1. Poznała/ał wkład polskich myślicieli w proces jednoczenia Europy.
2. Poznała/ał historię integracji europejskiej. Rozumie różne podejścia  do przyszłości Europy.
3. Dowiedziała/ał się, jaka jest procedura podejmowania decyzji w UE oraz jaka jest waga polskiego głosu.
4. Przygotowała/ał warsztaty na temat integracji europejskiej lub zagadnienia szczegółowego dla wybranej grupy.
5. Dowiedziała/ał się, jakie instytucje oraz organizacje w Polsce zajmują się tematyką integracji europejskiej. Zgłosiła/ił się do współpracy z Regionalnym Centrum Integracji Europejskiej.
6. Poznała/ał sposoby pozyskiwania funduszy europejskich, np. program „Młodzież”, programy dla studentów.

Znawczyni praw człowieka/znawca praw człowieka **

1.      Wie, czym są prawa i wolności człowieka. Rozumie pojęcie godności.

2.      Wie, jakie główne dokumenty międzynarodowe ustanawiają podstawowe prawa i wolności człowieka. Przygotowała/ał do harcówki plakat z katalogiem podstawowych praw i wolności człowieka.

3.      Wie, jakie organizacje pozarządowe w Polsce podejmują tematykę praw człowieka. Nawiązał z nimi współpracę.

4.      Wie, w których krajach prawa człowieka nadal są łamane. Przygotowała/ał wraz z drużyną akcję propagującą prawa człowieka. W tym celu nawiązała/ał współpracę z najbliższą organizacją zajmującą się tą problematyką.

Obrońca praw człowieka ***

1.      Wie, skąd pochodzi idea praw człowieka oraz jakie wydarzenia miały największy wpływ na ich rozwój. Rozumie, czym są kolejne generacje praw człowieka.

2.      Zna najważniejsze dokumenty międzynarodowe dotyczące praw człowieka. Wie, które organizacje międzynarodowe odpowiadają za przestrzeganie praw człowieka.

3.      Wybrała/ał jedną dziedzinę praw człowieka, którą poznała/ał w sposób szczególny (np. prawa kobiet, prawa dzieci, prawa uchodźców).

4.      Przygotowała/ał dla drużyny zbiórkę na ten temat.  Przygotowała/ał w szczepie lub hufcu akcję na rzecz ochrony konkretnej grupy. W tym celu nawiązała/ał współpracę np. z  Amnesty International.

5.      Wie, w jakich krajach prawa człowieka są nadal łamane. Przygotowała/ał mapę prezentującą te kraje oraz opisującą przykładowe problemy, zaprezentowała/ał ją na zbiórce drużyny.

 

Młody wyborca ***

1.      Wyraziła/ił i uzasadniła/ił swoje zdanie na temat udziału harcerzy i harcerek w samorządności szkolnej.

2.      Potrafiła/ił określić, w jaki sposób jego zastęp i zastępowy uczestniczą w samorządnym realizowaniu zadań w drużynie.

3. Wzięła/wziął udział w tworzeniu programu wyborczego do samorządu szkolnego.
4. Zapoznała/ał się z podstawowymi zasadami wyborczymi w Polsce, wie, jakie wybory odbywają się w naszym kraju i co to jest referendum.

 

Wyborca – mistrzowska

1.      Wyraziła/ił i uzasadniła/ił swoje zdanie na temat udziału obywateli w formach demokratycznego sprawowania władzy samorządowej i państwowej. Zna istotę społeczeństwa obywatelskiego.

2.      Potrafi wskazać, na czym polega samorządność drużyny w realizacji zadań.

3.      Prześledziła/ił programy partii politycznych w Polsce, zwracając uwagę na główne problemy społeczne, na które one odpowiadają. Zapoznała/ał się z układami sił partyjnych w Niemczech, Anglii i Francji oraz w innych, budzących zainteresowanie, krajach.

4.      Wzięła/wziął udział w wyborach do samorządu uczniowskiego lub władz samorządowych i państwowych.

5.      Rozumie mechanizmy sprawowania władzy w państwie demokratycznym, rolę wyborów i zasadę pomocniczości państwa.

 

Negocjartorka/negocjator ***

1.      Przeprowadziła/ił ćwiczenie, dyskusję lub debatę, podczas której skuteczne negocjował między dorosłymi a dziećmi.

2.      Przedstawiła/ił zastępowi podstawowe zasady negocjacji.

3.      Przeprowadziła/ił dla zastępu warsztaty z komunikacji.

4.      Doprowadziła/ił do porozumienia między dwiema zwaśnionymi stronami.

5.      Łagodziła/ił konflikty w zastępie, klasie lub drużynie różnymi sposobami.

Organizatorka nauki/organizator nauki *

1.  Opracowała/ał tygodniowy rozkład zajęć, uwzględniła/ił w nim wszystko, czym się zajmuje w poszczególne dni (lekcje, zajęcia pozalekcyjne, obowiązki domowe, czas odpoczynku).

2.  Zorganizowała/ał sobie miejsce do nauki w domu (pokój, oświetlenie, ustawienie krzesła itp.).

3.  Przedstawiła/ił kolegom zestaw ćwiczeń odprężających, stosowanych podczas przerw.

4.  Dowiedziała/ał się, w jakich zajęciach pozalekcyjnych i na jakich zasadach można brać udział w szkole, okolicznych klubach lub domach kultury i przedstawiła/ał to na zbiórce zastępu. Zrobiła/ił mapkę okolicy lub dzielnicy, z informacją gdzie odbywają się jakieś zajęcia pozalekcyjne.

5.  Dowiedziała/ał się, jakie czasopisma popularno-naukowe są dostępne  na rynku, zastanowiła/ał się, które są przeznaczone dla niego, przeczytała/ał jeden wybrany numer i zaprezentowała/ał zastępowi najciekawszy artykuł  w dowolnej formie, zwracając uwagę na różne możliwości poszerzania wiedzy.

Organizatorka czasu/organizator czasu **

1.    Planując swój czas korzysta z kalendarza i terminarza.

2.    Przedstawiła/ił zastępowi różne propozycje aktywnego spędzenia wolnego czasu               i zorganizowała/ał wybraną przez zastęp propozycję wspólnego spędzenia czasu poza zbiórką.

3.    Przeprowadziła/ił sondę wśród uczniów klasy, szkoły na temat spędzania wolnego czasu dzieci, z wynikami sondy zapoznała/ał drużynę.

4.    Zna zasady gospodarowania czasem.

Planista ***

1        Zorganizowała/ał dla drużyny udział w wybranym przedsięwzięciu pozaharcerskim.

2        Współorganizowała/ał biwak drużyny, brała/ał udział w podziale zadań, była/był odpowiedzialna/ny za kilka z nich (np. lista zakupów, dojazdy, zamówienie autokaru).

3        Sporządziła/ał plan, program i preliminarz wybranego przedsięwzięcia dla drużyny.

4        Zaplanowała/ał kilka ciekawych propozycji do planu pracy drużyny, propozycje przedstawiła/ał  radzie drużyny, a po zatwierdzeniu uczestniczyła/ył w ich realizacji.

 

 Starsza siostra/starszy brat *

1.      Opiekowała/ał się młodszym dzieckiem przez kilka godzin, umiejętnie je zabawiając

2.      Pozostając pod opieką rodziców, zadbała/ał o powierzone dziecko:

-  przestrzegała/ał godzin karmienia

- przygotowała/ał do wyjścia na spacer w odpowiednim ubraniu

- towarzyszyła/ył przy toalecie porannej i wieczornej

- ułożyła/ał  do snu.

3.      Potrafi zapewnić bezpieczeństwo zabawy w domu i na spacerze.

4.      Przygotowała/ał grę lub zabawę dla dzieci w wieku przedszkolnym, przeprowadzając ją z rodzeństwem własnym lub przyjaciół albo z dziećmi na podwórku.

Piastunka/piastun **

1.      Systematycznie opiekowała/ał się młodszym dzieckiem (rodzeństwem, dzieckiem sąsiadów)  przez dłuższy okres (miesiąc, wakacje):

- przygotowała/ał odpowiednie posiłki

- wyprowadzała/ał na spacer w odpowiednim ubraniu

- myła/ył i kładła/ał do snu

- zapewniała/ał bezpieczną zabawę

- pomagała/ał w nauce (w przypadku opieki nad dzieckiem w wieku szkolnym).

2.      Własnoręcznie przygotowała/ał niespodziankę dla dziecka (zabawka, ubranko, ulubiony podwieczorek).

3.      Opracowała/ał krótką bibliografię książek dotyczących opieki nad dzieckiem. Zapoznała/ał  zastęp z  jedną z nich.

4.      Opracowała/ał kilka interesujacych zabaw i gier dla dzieci.

 

Pomocna dłoń *

1.      Opiekowała/ał się młodszym rodzeństwem lub innym dzieckiem pod nieobecność rodziców, zapewniając bezpieczeństwo i przygotowując posiłki.

2.      Pomagała/ał rodzicom w organizacji dużego rodzinnego wydarzenia (remont, uroczystość, pakowanie na wakacje).

3.      Opiekowała/ał się chorym domownikiem lub sąsiadem, podając posiłki i lekarstwa, umilając czas.

4.      Wyręczyła/ał inną osobę w wykonaniu jakiegoś jej obowiązku.

Uczynna/uczynny **

1.          Samodzielnie lub razem z zastępem dotarła/dotarł do osób potrzebujących pomocy w okolicy (osoby starsze, niepełnosprawne, samotne), przedstawiła/ił wykaz takich osób radzie drużyny.

2.          Sprawdziła/ił, jakiej pomocy potrzebują od niego członkowie rodziny (rodzice, dziadkowie, rodzeństwo), przyjęła/przyjął na siebie kolejny, nowy obowiązek rodzinny (np. pomoc w nauce rodzeństwu lub kuzynostwu, pomoc w prowadzeniu ogrodu dziadków, mycie samochodu)  i wypełniała/ał go rzetelnie przez co najmniej miesiąc.

3.          Przez dłuższy okres, np. zimą, w wakacje, pomagała/ał osobie starszej, niepełnosprawnej, samotnej, potrzebującej opieki.

4.          Pełniła/ił służbę w szkolnej stołówce, świetlicy lub bibliotece, pomagając młodszym.

Domowniczka/domownik *

1.      Estetycznie nakryła/ył stół do codziennego posiłku i na uroczysty obiad rodzinny.

2.      Posprzątała/ał kuchnię, umieszczając wszystko na właściwym miejscu.

3.      Zabezpieczyła/ył przed zepsuciem: wędliny, masło, pieczywo, mleko.

4.      Odkurzyła/ył mieszkanie, stosując właściwy sprzęt i środki do podłóg, mebli, dywanów.

5.      Przygotowała/ał podwieczorek, przyjęcie dla członków rodziny, zadbała/ał o właściwy wystrój, jadłospis.

6.      Pielęgnowała/ał kwiaty domowe (podlewanie, przesadzanie).

Gospodyni/gospodarz **

1.      Zrobiła/ił pranie, prawidłowo segregując rzeczy do prania, stosując odpowiednie proszki i płyny.

2. Pod opieką osoby dorosłej umyła/ył okna.
3. Pod opieką osoby dorosłej naostrzyła/ył noże.
4. Nauczyła/ył się prawidłowo posługiwać sprzętem gospodarstwa domowego.
5. Zrobiła/ił listę zakupów oraz zakupy potrzebne do całodziennego wyżywienia rodziny. Samodzielnie przygotowała/ał  posiłek dla domowników.

 

Pani domu/pan domu ***

1. Przez kilka dni zajmowała/ał się prowadzeniem domu:

-   utrzymywała/ał czystość i porządek w mieszkaniu

-   przyrządzała/ał wszystkie posiłki zgodnie z opracowanym przez siebie tygodniowym jadłospisem

-   zorganizowała/ał tygodniowe zakupy według wcześniej przygotowanej listy.

1. Zorganizowała/ał uroczystość rodzinną dla kilku osób, przygotowała/ał potrawy. Zadbała/ał o odpowiednią oprawę przyjęcia (muzyka, eleganckie nakrycie, wystrój pokoju).
2. Skompletowała/ał lub przejrzała/ał apteczką domową. po uzgodnieniu z rodzicem uzupełniła/ił ewentualne braki.
3. Dokonała/ał  miesięcznych opłat za mieszkanie, telefon, gaz.
4. Odczytała/ał liczniki na wodę i gaz, przygotowała/ał dom do dłuższej nieobecności                    (wyłączenie wody, gazu, zabezpieczenie mieszkania przed kradzieżą, zalaniem).

 

Opiekun chorych/opiekunka chorych **

1. Opiekowała/ał się chorym w domu lub na obozie. Wykonywała/ał następujące czynności:

-         sprzątała/ał w pomieszczeniu, w którym przebywał chory

-         ścieliła/ił łóżko i zmieniała/ał pościel

-         podawała/ał posiłki i lekarstwa według zaleceń lekarza.

2. Przygotowała/ał dietetyczny posiłek odpowiedni do rodzaju choroby osoby, którą się opiekowała/ał.

3. Pomogła/pomógł chorej osobie w załatwieniu spraw osobistych, np. przekazując wiadomości do szkoły lub pracy, robiąc zakupy.

4. Zorganizowała/ał choremu rozrywkę, starając się ulżyć jego dolegliwościom.

Historyk rodzinny **

1.      Poznała/ał historię swojej rodziny, wykonała/ał wykaz ważnych rodzinnych dat.

2.      Uporządkowała/ał  album rodzinny, opisała/ał zdjęcia, ułożyła/ał je chronologicznie.

3.      Odtworzyła/ył drzewo genealogiczne swojej rodziny przynajmniej trzy pokolenia wstecz, korzystając np. z ksiąg kościelnych lub dokumentów rodzinnych uporządkowała/ał  dokumentację i pamiątki rodzinne (świadectwa, dyplomy,  listy, pamiątki.

4.      Prowadziła/ił kronikę rodziny, zapisała/ał w niej np. kilka ciekawych przygód rodziny, wywiadów przeprowadzonych ze starszymi członkami, słowniczek pierwszych słów młodszego rodzeństwa.

5.      Współorganizowała/ał i uczestniczyła/ył w rodzinnej wycieczce do miejsc dla rodziny ważnych (np. miejscowość, z której pochodzą dziadkowie, kościół, w którym brali ślub, miejsce, gdzie poznali się rodzice, miejsce walki, w której uczestniczyli członkowie rodziny).

Bankier *

1.   Wie, z jakiego banku korzystają rodzice, gdzie  się znajduje i jakie usługi oferuje.

2.   Opłaciła/ił w banku lub na poczcie rachunki domowe.

3.   Poznała/ał dostępne dla siebie sposoby oszczędzania pieniędzy i przedstawiła/ił je na zbiórce zastępu.

4.   Zaoszczędziła/ił wyznaczoną kwotę pieniędzy, przeznaczając ją na wybrany przez siebie cel.

Bankowiec **

1.   Zebrała/ał informacje na temat ofert różnych banków – wie, jakie usługi oferują i na jakich warunkach. Wie, które banki mają oferty skierowane do młodzieży.

2.   Wie, co to jest: kredyt, pożyczka, lokata, przelew, konto bankowe.

3. Potrafi wypłacić pieniądze z bankomatu. Potrafi korzystając z Internetu dokonać przelewu bankowego.
4. Potrafi wypełnić druk przekazu i przelewu pocztowego, wie, jaka jest różnica między nimi.

5.   Przez okres 2 miesięcy zbierała/ał systematycznie składki w zastępie/drużynie i właściwie rozliczyła/ył je ze skarbnikiem drużyny.

Znawczyni bankowości/znawca bankowości ***

1.   Zna historię pieniądza i zaprezentowała/ał ją w ciekawej formie drużynie.

2.   Wie, co to jest: ROR, prowizja, stopa procentowa, kapitalizacja odsetek.

3.   Na podstawie zebranych informacji na temat ofert banków (w tym internetowych) wybrała/ał propozycję najdogodniejszą dla siebie oraz zaprezentowała/ał swój wybór drużynie i uzasadniła/ił go.

5.   Założyła/ył konto w banku i dokonała/ał na nim podstawowych operacji. Systematycznie planuje i rozlicza swoje wydatki.

Młody pracownik ***

1. Zna różne techniki określania predyspozycji zawodowych. Dokonała/ał samooceny i określiła/ił swoje predyspozycje zawodowe.
2. Zapoznała/ał się z ofertami rynku pracy w wybranej przez niego dziedzinie. Wie, jakie są oczekiwania potencjalnego pracodawcy.
3. Przedstawiła/ił drużynie techniki autoprezentacji przydatne przy rozmowach z pracodawcą.
4. Zorganizował szkolenie dla członków zastępu z zakresu pisania CV i listów motywacyjnych.
5. Zorganizowała/ał w drużynie  „Harcerskie pośrednictwo pracy”.

Przewodniczka po rynku pracy/przewodnik po rynku pracy – mistrzowska

1. Systematycznie prowadzi szkolenia dla swojego środowiska harcerskiego/klasy na temat przygotowania do podjęcia pierwszej pracy.
2. Współpracuje z lokalnym urzędem pracy w celu aktualizowania bazy ofert pracy i systematycznego przedstawiania jej w hufcu (np. gazetka, tablica ogłoszeń).
3. Opracowała/ał młodzieżowy poradnik dotyczący przygotowania podjęcia pierwszej pracy.
4. Zapoznała/ał się z możliwościami podejmowania przez młodzież pracy za granicą, wie, jakie firmy zajmują się tym. Przedstawiła/ił propozycje w hufcu.

Makler ***

1. Wie, co oznaczają pojęcia: akcja, dywidenda, obligacja, rodzaje obligacji i które są notowane na giełdzie.
2. Wie, co to jest system WERSET.
3. Zna podstawowe indeksy na giełdzie warszawskiej, ich specyfikę i potrafi podać nazwy pięciu  kolejnych spółek z największym udziałem w dwóch podstawowych indeksach (WIG 20, TECHWIG).
4. Potrafi krótko przedstawić rodzaje portfeli inwestycyjnych zarządzania aktywami, ich budowę oraz stopy zwrotu od początku roku podane przez trzy najlepsze w tej dziedzinie domy maklerskie.
5. Przez miesiąc śledziła/ił notowania na giełdzie wybranej spółki, oceniła/ił szanse opłacalności inwestycji w jej akcje i przedstawiła/ił je na zbiórce drużyny.
6. Przeprowadziła/ił w drużynie grę „Giełda”.

Makler – mistrzowska

1. Wie, co oznaczają pojęcia: futures, warrant, opcja.
2. Systematycznie czyta informacje prasowe oraz korzysta z informacji w Internecie na tematy giełdowe.
3. Poznała/ał techniki gry na giełdzie, wybrał/a/ najlepszą dla siebie.
4. Zna wszystkie typy zleceń oraz ich dodatkowe warunki, potrafi dokładnie wyjaśnić specyfikę zleceń z limitem aktywacji.
5. Zna wszystkie instrumenty finansowe notowane na giełdzie warszawskiej.
6. Potrafi podać nazwy głównych indeksów giełd światowych.
7. Otworzyła/ył własne konto w domu maklerskim, złożyła/ył zlecenie. Doświadczenia przedstawiła/ił na zbiórce drużyny.

II. WYROBIENIE HARCERSKIE

Znawczyni obrzędów i zwyczajów drużyny/znawca obrzędów i zwyczajów drużyny *

1. Poznała/ał znaczenie słów: zwyczaje i obrzędy.
2. Poznała/ał historię swojej drużyny.
3. Dotarła/ał do kroniki lub kronik drużyny, przeczytała/ał je.
4. Przeprowadziła/ił  wywiad  z przybocznym lub z drużynowym dotyczący zwyczajów w drużynie. Pozyskane informacje przedstawiła/ił na zbiórce zastępu.
5. Poznała/ał harcerskie piosenki znane w drużynie, nauczyła/ył się ich.

Znawca zwyczajów  i tradycji harcerstwa **

1. Wie, jak powstała pieśń „Wszystko, co nasze”  i od kiedy jest ona hymnem ZHP.
2. Wie, skąd wywodzi się tradycja pozdrowienia „Czuwaj” i co oznacza to pozdrowienie. Przygotowała/ał krótką gawędę dla zastępu na ten temat.
3. Poznała/ał harcerskie zwyczaje związane z ogniskiem, napisała/ał artykuł do gazetki hufca (drużyny, szkoły) o tych zwyczajach.
4. Zna pieśni obrzędowe ZHP: „Bratnie słowo”, „Płonie ognisko” i nauczyła/ył „początkującego” harcerza tych pieśni.
5. Zorganizowała/ał przedsięwzięcie dotyczące zwyczajów ZHP (dla harcerzy albo dla społeczności lokalnej, dzieci w szkole).

Bi-Pi *

1.      Wie, co oznacza tradycja węzełka na chuście. Przestrzega tego zwyczaju.

2.      Wie, do jakich organizacji skautowych należy ZHP oraz jakie są ich znaki (lilia i koniczyna). Przygotowała/ał planszę do harcówki z ich symboliką.

3.      Poznała/ał życiorys gen. Roberta Baden-Powella. Podczas zbiórki zastępu przedstawiła/ił w dowolnej formie jedną z jego przygód.

Lilia i koniczyna **

1.      Zna symbolikę skautowej lilijki i koniczynki, wie jak wyglądają oraz jaka jest ich historia.

2.      Wie, kiedy powstał skauting i kto go założył.

3.      Wie, co oznaczają skróty WOSM i WAGGGS (nauczyła/ył się pełnej nazwy obu organizacji w języku angielskim).

4.      Zdobyła/ył informacje o organizacji skautowej w wybranym kraju. Wybrane informacje (gry, symbole) przedstawiła/ił na zbiórce drużyny

5.      Wzięła/wziął udział w przygotowaniu zbiórki z okazji Dnia Myśli Braterskiej. Wysłała/ał kartkę z życzeniami do wybranej organizacji skautowej, konkretnej drużyny lub skauta.

Znawczyni skautingu/znawca skautingu ***

1. Zna historię skautingu – wie, jak skauting rozwinął się w ruch ogólnoświatowy.
2. Wie, na czym polega działanie skautowych organizacji światowych (WOSM i WAGGGS).
3. Zna najważniejsze organizacje skautowe działające w krajach europejskich
4. Dobrze poznała/ał wybraną organizacje skautową – zna jej historię i obecną działalność, przeczytała/ał pismo skautowe, nawiązał kontakt ze skautami tej organizacji.
5. Samodzielnie przygotowała/ał zbiórkę na temat skautingu.

Rzeczniczka drużyny/rzecznik drużyny ***

1. Poznała/ał podstawowe wiadomości dotyczące przekazu informacji, dowiedziała/ał się jak informacja powinna być sformułowana.
2. Zredagowała/ał kilka ogłoszeń.
3. Zredagowała/ał i wykonała/ał ogłoszenie o obozie drużyny, powiesiła/ił je w szkole i harcówce. 
4. Napisała/ał artykuł o drużynie do pisma wychodzącego w mieście (gminie, powiecie).
5. Systematycznie pisze artykuły o drużynie do gazetki hufca lub gazetki szkolnej.

Rzecznik harcerstwa – mistrzowska

1. Przeczytała/ał 3 pozycje książkowe dotyczące przekazywania informacji.
2. Poznała/ał specyfikę strony internetowej ZHP, śledziła/ił na bieżąco informacje dotyczące ZHP.
3. Napisała/ał artykuł do lokalnej gazety o przebiegu dowolnego przedsięwzięcia hufca, chorągwi.
4. Zaprosiła/ił lokalnych dziennikarzy i opiekowała/ał się nimi w czasie imprezy hufca.
5. Ukończyła/ył warsztaty dziennikarskie. Uczestniczy w pracach zespołu promocji i informacji w  hufcu lub w chorągwi.

Znawczyni musztry/znawca musztry **

1.      Zapoznała/ał się z regulaminem musztry.

2.      Nienagannie wydaje i wykonuje komendy.

3.      Przeprowadziła/ił zajęcia z musztry z zastępem lub drużyną.

4.      Brała/ał udział pokazie musztry zastępu, drużyny lub obozu.

Mistrzyni musztry/mistrz musztry ***

1. Poznała/ał regulamin musztry i ceremoniału harcerskiego, przestrzega go.
2. Przygotowała/ał drużynę do uroczystości na placu, ucząc musztry i dopilnowując  regulaminowego umundurowania.
3. Przeprowadziła/ił pokaz musztry drużyny.
4. Przeprowadziła/ił szkolenie zastępowych z zakresu musztry.

Wartowniczka/wartownik **

1. Zna i stosuje zasady służby wartowniczej ZHP.
2. Pełniła/ił bez zarzutu służbę wartowniczą łącznie przez 12 godzin w nocy i 8 w dzień.
3. Pełniła/ił wartę na posterunku honorowym podczas trwania uroczystości.
4. Wie, jakie znaczenie ma służba wartownicza dla bezpieczeństwa osób i mienia znajdującego się na terenie obozu (biwaku).
5. Brała/ał udział przynajmniej w 5 grach doskonalących czujność, spostrzegawczość itp.

Dowódca warty ***

1.      Zdobyła/ył sprawność wartownika.

2.      Pełniła/ił funkcję dowódcy wart (instruktora służbowego na obozie, biwaku). Pokierowała/ał budową wartowni obozowej.

3.      Potrafi rozstawić wartowników, dokonać zmiany warty. Dokonała/ał zmiany wartowników na posterunku honorowym podczas trwania uroczystości.

4.      Zorganizowała/ał co najmniej 5 gier doskonalących czujność, spostrzegawczość.

5.      Opiekowała/ał się harcerką/harcerzem zdobywającym sprawność wartownika.

Ognik *

1.      Zapoznała/ał się z  rolą odkrycia i poskromienia ognia.

2.      Pod opieką zastępowej/ego ułożyła/ył ognisko i rozpaliła/ił je.

3.      Pełniła/ił funkcję strażnika ognia.

4.      Zna gatunki drewna właściwego do budowania ognisk harcerskich.

5.      Potrafi zatrzeć ślady ogniska po jego wygaszeniu, potrafi zabezpieczyć zapałki przed zamoknięciem.

Strażniczka ognia/strażnik ognia **

1.      Pełniła/ał trzy służby przy ognisku, umiejętnie podkładając drwa lub gałęzie, regulując wysokość płomienia i ograniczając iskrzenie.

2.      Poznała/ał przepisy ppoż. na obozach i biwakach. Dowiedziała/ał się, jak ugasić na człowieku płonące ubranie. Nauczyła/ył się posługiwać podstawowym sprzętem gaśniczym.

3.      Poprawnie zbudowała/ał podstawowe stosy ogniskowe.

4.      Poznał obrzędowość związaną z harcerskim ogniskiem.

5.      Rozróżnia trzy podstawowe stopnie oparzenia i potrafi udzielić pierwszej pomocy przedlekarskiej w przypadku oparzenia.

 

Mistrzyni ognisk/mistrz ognisk ***

1.       Nauczyła/ył się rozpoznać różne gatunki drewna, dowiedziała/ał się, czym się charakteryzują i w jaki sposób się palą.

2.      Wygłosiła/ił gawędę na temat ognia i zasad zachowania się przy ognisku harcerskim.

3.      Przygotowała/ał strażników ognia do pełnienia obowiązków przy ognisku.

4.      Poznała/ał różne rodzaje stosów ogniskowych, nauczyła/ył się je układać.

5.      Nauczyła/ył się rozpalać ognisko w trudnych warunkach atmosferycznych(wiatr, deszcz, śnieg).

 III. WSPIERAJĄCE WYCHOWANIE  DUCHOWE I RELIGIJNE

Betlejemskie Światło Pokoju *

1.      Poznała/ał Dobra Nowinę związaną z narodzinami Jezusa oraz przesłanie Betlejemskiego Światła Pokoju. Wie, jaką drogą  dociera ono do Polski.

2.      Poznała/ał tradycje bożonarodzeniowe oraz uczestniczyła/ył w wigilii harcerskiej.

3.      Pomogła/pomógł w zorganizowaniu w swoim domu świąt Bożego Narodzenia.

4.      Uczestniczyła/ył w uroczystości przekazania Betlejemskiego Światła Pokoju (np. w hufcu, w instytucjach miejskich, w szkole, na harcerskiej mszy).

Opiekunka Betlejemskiego Światła Pokoju/opiekun Betlejemskiego Światła  Pokoju **

1. Zapoznała/ał drużynę z przesłaniem Betlejemskiego Światła Pokoju.
2. Samodzielnie lub z zastępem odwiedziła/ił samotnego człowieka mieszkającego w sąsiedztwie, przekazując mu  Światło.
3. Przyniosła/przyniósł Betlejemskie Światło Pokoju do swego domu i zapoznała/ał rodzinę z jego ideą. Wysłała/ał kartki z życzeniami bożonarodzeniowymi  rodzinie lub przyjaciołom.
4. Zorganizowała/ał wspólnie z zastępem wigilię dla zaprzyjaźnionego środowiska harcerskiego, przekazując mu Światło.

 Strażniczka Betlejemskiego Światła Pokoju/strażnik Betlejemskiego Światła Pokoju ***

1.      Wspólnie z drużyną co rok organizuje zbiórkę, na której zapoznaje zaprzyjaźnioną drużynę z przesłaniem  i tradycjami Betlejemskiego Światła Pokoju.

2.      Zorganizowała/ał udział drużyny w przekazaniu Betlejemskiego Światła Pokoju do kościołów, urzędów  instytucji, placówek opiekuńczych i mieszkańcom.

3.      Wspólnie z drużyną pomogła/pomógł w zorganizowaniu wigilii dla osób samotnych, przekazując im  Betlejemskie Światło Pokoju.

4.      W porozumieniu z rodziną lub drużyną zaprosiła/ił do domu lub na zbiórkę wigilijną w okresie świąt Bożego Narodzenia samotną osobę  z sąsiedztwa, przekazując jej  Betlejemskie Światło Pokoju.

Przewodnik duchowy ***

1.      Brała/ał udział jako przedstawiciel drużyny lub hufca w służbach (medycznej, porządkowej itp.) w swojej parafii lub diecezji. Zaangażowała/ał do tego chętnych harcerzy ze swojego środowiska.

2.      Zadbała/ał, by wszyscy przygotowali się do tych wydarzeń od strony duchowej (sakrament pokuty, czynny udział w nabożeństwach, przyjęcie komunii św.)

3.      Przeczytała/ał „Dzieje Apostolskie”. W formie gawędy przedstawiła/ił drużynie losy jednego z apostołów, np. podróży misyjnych św. Pawła.

4.      Wspólnie z chętnymi osobami z drużyny nawiązała/ał kontakt z duszpasterzami w swojej parafii, zaoferowała/ał pomoc i współpracę (np. organizowanie spotkań modlitewnych, wieczorów skupienia, służby liturgicznej, znalezienie kapelana dla hufca).

5.      Zadbała/ał o zorganizowanie rekolekcji dla harcerzy ze swojego środowiska.

 

Młody pielgrzym **

1.      Potrafi powiedzieć, jaki jest cel pielgrzymowania.

2.      Uczestniczyła/ył w dwóch pielgrzymkach harcerskich (pieszych lub autokarowych) od chwili otwarcia próby.

3.      W czasie pielgrzymki brała/ał czynny udział w rekolekcjach (zaangażowanie w życie grupy, przygotowanie duchowe, przyjęcie sakramentów).

4.      Opisała/ał swoje doświadczenia pielgrzymkowe i przedstawiła/ił na zbiórce zastępu.

 

Pielgrzym ***

1. Zapoznała/ał się z historią pielgrzymowania. Przedstawiła/ił ją w formie gawędy na zbiórce drużyny.
2. Zorganizowała/ał wyjazd drużyny na pielgrzymkę harcerską (pieszą lub autokarową).
3. Zorganizowała/ał wyjazdowe rekolekcje dla harcerzy swojego środowiska.
4. Opracował mapę ciekawych miejsc w Polsce, do których pielgrzymują wierni i przedstawił ją w drużynie (w szczepie, w hufcu itp.) i opowiedział o swoich doświadczeniach pielgrzymowania.

Przyjaciel liturgii (do wyboru: katolickiej, prawosławnej, protestanckiej, itd) **

1. Pobożnie i aktywnie uczestniczy w nabożeństwie/mszy św., stanowiąc wzór dla innych.
2. Potrafi posługiwać się kalendarzem liturgicznym, wie, kiedy obchodzi się podstawowe święta i jakie nabożeństwa są odprawiane w określonych okresach roku liturgicznego.
3. Pomagała/ał w przygotowaniu mszy św./nabożeństwa, tzn. komentarze do czytań, procesję z darami, dobrać odpowiednie pieśni, ułożyć modlitwę wiernych itp.
4. Nauczyła/ył chętnych harcerzy z drużyny odpowiedniego zachowania na mszy/nabożeństwie.
5. Uczestniczyła//ył w budowaniu ołtarza polowego na obozie drużyny. Zadbała/ał o urządzenie miejsca dookoła niego tak, by atmosfera sprzyjała wyciszeniu i modlitwie.

 

Znawczyni liturgii/znawca liturgii (do wyboru: katolickiej, prawosławnej, protestanckiej, itd.) ***

1.      Zna strukturę mszy św. (nabożeństwa protestanckiego, mszy prawosławnej, itd.), poprawnie odmawia modlitwy i wykonuje gesty podczas uczestnictwa w takiej mszy.

2.      Zna podstawowe paramenty liturgiczne i umie wyjaśnić ich znaczenie (np. lichtarz, krzyż procesyjny, trybularz, cyborium). Umie przygotować ołtarz do mszy św./nabożeństwa (odpowiednio do wybranej religii).

3.      Zna ceremoniał sztandarowy stosowany podczas uroczystości religijnych (odpowiednio do wybranej religii). Potrafi wydawać odpowiednie komendy pocztom sztandarowym.

4.      Nauczyła/ył chętnych harcerzy z drużyny odpowiedniego zachowania na mszy/nabożeństwie, z uwzględnieniem również tych, którzy nie są bezpośrednio zaangażowani religijnie w liturgię.

5.       Zadbała/ał wspólnie z chętnymi osobami o urządzenie miejsca modlitwy (skupienia, wyciszenia) na obozie lub rajdzie, w którym każdy może realizować swoje potrzeby duchowe, np. ołtarza polowego, kapliczki obozowej, namiotu skupienia, gdzie można udostępnić odpowiednie lektury ku pokrzepieniu ducha, polany, na której jest wyjątkowo pięknie, gdzie można pobyć sam na sam z sobą i z naturą.

   

Początkujący religioznawca **

1. Wie, jak nazywa się pięć głównych religii świata. Opowie o nich chętnym harcerzom z drużyny (zastępu).
2. Wie, gdzie w okolicy znajdują się świątynie lub miejsca modlitwy różnych wyznań. Zorganizuje wycieczkę zastępu do jednego z tych miejsc i przedstawi w interesujący sposób podstawowe informacje z nim związane.
3. Zapoznała/ał się z życiorysem założyciela wybranej religii i przedstawi jego osobę na zbiórce drużyny.
4. Nawiązała/ał kontakt z osobą z kręgów skautowych lub harcerskich, która wyznaje inną religię.

Religioznawca ***

1. Potrafi wymienić pięć głównych religii świata i ich założycieli. Umie wyjaśnić ich główne dogmaty wiary. Wskaże w Polsce miejsca głównych skupisk wyznawców różnych religii.
2. Zorganizowała/ał wyjście zastępu lub drużyny do świątyni wyznawców wybranej religii (meczet, synagoga itp.) i przedstawiła/ił kilka informacji z nią związanych.
3. Przeprowadziła/ił w zastępie lub w drużynie dyskusję na temat tolerancji religijnej (czym ona jest, jakie są skutki nietolerancji w społeczeństwie itp.).
4. Zapoznała/ał się z najważniejszymi dokumentami na temat dialogu międzyreligijnego (np. Deklaracja o stosunku Kościoła Katolickiego do religii niechrześcijańskich, Deklaracja o wolności religijnej).

 

Młody ekumenista ***

1. Umie wyjaśnić, czym jest ekumenizm.
2. Zapoznała/ał zastęp z ideą Tygodnia Modlitw o Jedność Chrześcijan.
3. Poznała/ał różne zwyczaje świąteczne wybranych wyznań chrześcijańskich, np. Boże Narodzenie u katolików i prawosławnych lub obchody świąt maryjnych w różnych rejonach Polski  i zapoznała/ał z nimi zainteresowane osoby z drużyny.
4. Zapoznała/ał się treścią jednego z dokumentów kościelnych autorstwa Jana Pawła II na temat ekumenizmu i w przystępny sposób przedstawi swoje przemyślenia na ten temat na zbiórce drużyny.
5. Nauczy się modlitwy „Ojcze nasz” w innym języku.

Ekumenista ***

1. Umie wyjaśnić, czym jest ekumenizm. Zna istotne różnice między najważniejszymi wyznaniami chrześcijańskimi (katolicyzm, prawosławie, protestantyzm).
2. Zorganizowała/ał w zastępie lub w drużynie dyskusję z udziałem przedstawicieli różnych wyznań chrześcijańskich.
3. Wzięła/ął udział w spotkaniu ekumenicznym (np. w Taize) lub w obchodach Tygodnia Modlitw o Jedność Chrześcijan. Nauczyła/ył się trzech kanonów śpiewanych przez braci z Taize.
4. Zapoznała/ał się z nauczaniem Jana Pawła II na temat dialogu ekumenicznego.
5. Umie przygotować modlitwę ekumeniczną dla zastępu (drużyny, obozu, na biwaku), np. na zakończenie dnia.

Poszukująca wartości/poszukujący wartości **

1.      Umie opowiedzieć, czym jest rozwój duchowy i religijny, potrafi wyjaśnić różnicę między pojęciami „duchowość” i „religijność”.

2.      Prowadzi dzienniczek, w którym dokumentuje swoje przemyślenia i doświadczenia duchowe.

3.      Nauczyła/ył się wybierać wartościową lekturę, filmy, spektakle teatralne i opowie o swoich przeżyciach z tym związanych.

4.      Wie, jak nazywa się pięć głównych religii świata. Potrafi wyjaśnić, dlaczego na świecie jest tak wiele tradycji religijnych i duchowych.

5.      Zorganizowała/ał dla zastępu lub drużyny zbiórkę, w czasie której harcerze  mogli porozmawiać o swoim światopoglądzie i nauczyć się tolerowania różnic w tym względzie.

Poszukująca autorytetu/poszukujący autorytetu ***

1. Zapoznała/ał się z biografią osoby, znanej z etycznego postępowania, której życiowe dokonania inspirują do podążania tą samą drogą, np. sławne osobistości, święci, mędrcy, autorytety moralne.
2. Zapoznała/ał się z filozofią życia, poglądami tej osoby oraz z metodami pracy nad sobą, które stosowała ona w swoim życiu.
3. Opracowała/ał na tej podstawie plan osobistego rozwoju duchowego i zastosowała/ał ten program w swoim życiu.
4. Zorganizowała/ał kominek, na którym w sposób ciekawy przedstawiła/ił biografię tej osoby harcerzom swojej drużyny.
5. Przeczytała/ał jedną lekturę z zakresu duchowości, np. Andrzeja Glassa Podstawy duchowości instruktora harcerskiego, dzienniki Św. Tereski od Dzieciątka Jezus, pisma Raniero Cantalamessa, opowiadania Bruno Ferrero.

Szara lilijka **

Przez 24 godziny oderwała/ał się od zwykłych spraw codziennych, nie kontaktowała/ał się, nie rozmawiała/ał z nikim (polecana samotna wycieczka na cały dzień do lasu, w góry itd.). W tym czasie przemyślała/ał Prawo Harcerskie i swój dotychczasowy do niego stosunek, oceniła/ił samego siebie i swoją wolę wypełniania Prawa Harcerskiego całym życiem (w każdej chwili, w każdym miejscu, każdym swoim czynem, zawsze). Zastanowiła/ił się też nad swoimi wadami, które przeszkadzają być dobrą harcerką/dobrym harcerzem, i pomyślała/ał nad sposobem, jak skuteczniej z nimi walczyć.

Sprawność harcerze przyznają sobie sami, zgodnie z poczuciem uczciwości, jeżeli szczerze potwierdzą w swoim sumieniu, że chcą żyć zgodnie z zasadami harcerskimi, zawartymi w Przyrzeczeniu i Prawie Harcerskim. Obrzędowe przyznanie sprawności można połączyć z odnowieniem Przyrzeczenia.

Sprawność tę zdobywać trzeba co rok od nowa. Po upływie terminu jej „ważności” wymagana jest powtórna próba lub przystąpienie do zdobywania sprawności „Mężny” lub „Chwat”.

Mężny **

            Przez 7 dni od przystąpienia do próby (po otrzymaniu od opiekuna, drużynowego listu otwierającego próbę) w tajemnicy przed innymi, podjęła/ął walkę z wadą, słabością, kompleksem, który w szczególny sposób komplikuje jej/mu współżycie z innymi ludźmi, np. kłótliwość, zarozumiałość, nietolerancja, nieśmiałość, spóźnianie się, nierzetelność.

       Sprawność przyznaje drużyna po wysłuchaniu relacji z przebiegu próby, jej ocenie i wniosku harcerki/harcerza o przyznanie sprawności.

Chwat ***

       Słowo „chwat” jest złożone z pierwszych liter następujących cech charakteru:

C – cnota (postępowanie zgodne z zasadami moralnymi)

H – hart (wytrwałość wobec przeciwności losu)

W – wola (siła woli, umiejętność konsekwentnego dążenia do celu)

A – altruizm (poświęcanie swoich talentów na rzecz innych)

T – tężyzna (ćwiczenie sprawnego i wytrzymałego ciała i ducha).

            Aby zdobyć tę sprawność, harcerka/harcerz zastanowić się musi, która z wymienionych cech jest jej/jego wadą. Następnie opracowuje zadania (dla każdej litery po jednym), które pomóc mogą w walce z tą słabością. Powinny to być zadania realizowane specjalnie na potrzeby tej sprawności, nie powtarzające się np. przy zdobywaniu stopnia.

            Kiedy już harcerka/harcerz wymyśli zadania, wybiera opiekuna próby (przyjaciela, kogoś zaufanego). Informuje go, że podejmuje próbę ”chwata” i zapoznaje z wybranymi zadaniami. Bardzo ważne jest, by wybrać na opiekuna osobę, która będzie umiał wspierać i motywować podopiecznego w walce ze swą słabością.

            Czas realizacji próby zależy od realizującej ją osoby (ale nie dłużej niż pół roku!). Kiedy osiągnie cel swoich zmagań, występuje do rady drużyny o przyznanie sprawności. Wykonanie zadań potwierdza opiekun.

IV. HOBBY

Przyjaciel roślin *

1. Opiekowała/ał się roślinami w domu, w harcówce, szkolnej pracowni lub na działce przez cały okres próby na sprawność.
2. Odwiedziła/ił ogród botaniczny (była/ył na łące, w lesie, w polu itp.) i opowiedziała/ał na zbiórce o swoich obserwacjach dotyczących występującej tam roślinności.
3. Rozpoznała/ał na zdjęciach i w naturze po pięć roślin trujących, leczniczych, chwastów i zbóż.
4. Zna rośliny i owoce jadalne występujące w lesie. Przygotowała/ał z nich posiłek, np. podwieczorek dla zastępu.

Zielarka/zielarz **

1.        Prowadziła/ił zbiór roślin (zna kalendarz ich zbierania i wie, jakie części roślin należy zbierać). Zbiera, suszy i przechowuje rośliny tak, aby nie straciły swoich właściwości.

2.        Przygotowała/ał do apteczki drużyny zestaw ziół oraz krótki opis sposobu ich stosowania.

3.        Przygotowała/ał informację o wybranych 15 roślinach chronionych występujących w Polsce i przedstawiła/ił ją na zbiórce zastępu, drużyny lub w klasie.

4.        Przyrządziła/ił ziołowy środek przydatny w leczeniu, kosmetyce, w gospodarstwie domowym.

5.        Rozpoznała/ał grzyby jadalne i trujące.

Botanik ***

1. Przedstawiła/ił na zbiórce drużyny wybrane gatunki roślin występujących na świecie, zagrożonych wyginięciem („czerwona księga”).
2. Opowiedziała/ał w drużynie o interesujących roślinach występujących w rezerwacie lub parku narodowym w swojej okolicy.
3. Przedstawiła/ił zastępowi lub drużynie swoje zbiory: albumy, atlasy i inne publikacje na temat roślin, zaprezentowała/ał ich zawartość.
4. Zorganizowała/ał i poprowadziła/ił wyprawę drużyny (lub klasy) w celu poznania środowiska roślinnego (np. lasu, łąki) lub wyprawę do ogrodu botanicznego albo muzeum przyrodniczego.
5. Wykonała/ał projekt przydomowego, działkowego lub przyszkolnego ogródka.

Kwiaciarka/kwiaciarz *

1.      W bukiecie 15 kwiatów rozpoznała/ał kwiaty ogrodowe, doniczkowe, polne i chwasty.

2.      Wie, w jakich porach roku i miesiącach kwitną w Polsce poszczególne kwiaty.

3.      Założyła/ył w czasie próby własny ogródek kwiatowy, np. na klombie, w doniczce, na działce.

4.      Ułożyła/ył bukiet z kwiatów lub przedstawiła/il na zbiórce foldery, zdjęcia i rysunki najciekawszych okazów.

Miłośniczka kwiatów/miłośnik kwiatów **

1. Ułożyła/ył bukiety z kwiatów żywych na różne okazje.
2. Wie, co to jest ikebana. Wykonała/ał kwiatową dekorację na wybraną uroczystość w rodzinie, szkole lub drużynie.
3. Zastosowała/ał suszone rośliny do wykonania różnych ozdób.
4. Pielęgnowała/ał w czasie próby rzadki lub trudny w uprawie okaz rośliny. Swoje doświadczenia z uprawy przedstawiła w zastępie.
5. Wie, jakie kwiaty można uprawiać w naturze w Polsce, a jakie sprowadza się z zagranicy.

Leśnik ***

1. Obserwowała/ał życie lasu o świcie, o zmierzchu i w nocy. Wytropiła/ił zwierzę, umie wskazać jego legowisko (norę, gniazdo), rozpoznaje jego głos, zna jego zwyczaje.
2. Odbyła/ył z leśniczym obchód lasu, wykazała/ał się znajomością drzew i umiejętnością rozpoznawania ich wieku.
3. Zorganizowała/ał dla młodszych zwiad do lasu, pokazując jego bogactwo.
4. Uczestniczyła/ył w pracach leśnych – np. w szkółce, przy oczyszczaniu pasów przeciwpożarowych, sadzeniu drzew.
5. Przedstawiła/ił na zbiórce drużyny bogactwo polskich lasów, znaczenie lasów dla przyszłości człowieka na Ziemi. Wskazała/ał zagrożenia występujące w polskich lasach dotyczące drzew, ptaków i zwierząt.

Ogrodniczka/ogrodnik ***

1.     Na zbiórce zastępu przedstawiła/ił znaczenie odpowiedniej gleby i nawożenia dla uprawy warzyw.

2.      Rozpoznała/ał nasiona marchwi, pietruszki, sałaty, ogórków i buraczków. Wyhodowała/ał własne rośliny z nasion i rozsady.

3.      Przygotowała/ał kompost z odpadów ogrodniczych.

4.      Zaplanowała/ał siew i zbieranie plonów na działce lub w ogrodzie rodziców /znajomych/.

5.      Przygotowała/ał wybrane warzywa do przechowania przez zimę.

 

Sadowniczka/sadownik ***

1. Rozpoznała/ał drzewa owocowe po pniach i liściach: jabłka wczesne i zimowe, gruszki, śliwki, wiśnie, czereśnie.
2. Zerwała/ał i ułożyła/ył w skrzynce owoce, przygotowując je do transportu.
3. Brała/ał udział w pielęgnacji sadu, szczepieniu drzewek i zabezpieczeniu go przed szkodnikami.
4. Przygotowała/ał owoce do składowania przez zimę.
5. Przedstawiła/ił na zbiórce zastępu lub drużyny zebrane przez siebie artykuły i poradniki dotyczące sadownictwa.

Przyjaciel zwierząt *

1. Dowiedziała/ał się, jakie zwierzęta zamieszkują najbliższe lasy i które z nich oczekują zimą pomocy człowieka. Wzięła/wziął  udział w zimowym dokarmianiu.
2. Rozpoznała/ał tropy dzika, sarny, zająca.
3. Była/był na wycieczce w lesie, w polu lub na łące. Rozpoznała/ał głosy pięciu żyjących tam zwierząt. Nagrała/ał głosy zwierząt i odtworzyła/ył je na zbiórce drużyny.
4. Obserwowała/ał przez miesiąc życie zwierząt domowych, zapisywała/ał najciekawsze spostrzeżenia, opowiedziała/ał o nich na zbiórce zastępu.

Znawczyni zwierząt/znawca zwierząt **

1. Rozpoznała/ał 15 gatunków zwierząt na zdjęciach i rysunkach.
2. Przygotowała/ał informację o zwierzętach chronionych w Polsce oraz o niebezpiecznych zamieszkujących w Polsce i przedstawiła/ił ją na zbiórce zastępu lub drużyny.
3. Pomogła/pomógł w przetrwaniu zimy potrzebującym zwierzętom (ptakom, zwierzętom w lesie, bezdomnym psom).
4. Wie, jakie niebezpieczne zwierzęta żyją w Polsce. Opowiedziała/ał koleżankom/kolegom, jak należy postępować w przypadku spotkania z nimi.

Zoolog ***

1.       Przedstawiła/ił wybrane gatunki zwierząt żyjących na całym świecie, zagrożonych wyginięciem („Czerwona księga”).

2.       Zna systematykę zwierząt. Przedstawiła/ił na zbiórce lub na lekcji życie wybranego gatunku.

3.       Zaprezentowała/ał zastępowi lub drużynie swoje zbiory: albumy, atlasy i inne publikacje na temat zwierząt, opowiedziała/ał o ich zawartości.

4.       Zorganizowała/ał dla zastępu wyprawę do ZOO, muzeum przyrodniczego lub lasu, opowiedziała/ał o wybranych gatunkach zwierząt. Nauczył zastęp sposobów obserwacji zwierząt.

Pszczelarz ***

1. Od wiosny do jesieni pracowała/ał w pasiece i prowadziła/ił notatnik swoich czynności.
2. Nauczyła/ył się zabezpieczać pszczoły przed zimą.
3. Potrafi postępować w przypadku użądlenia przez owady.
4. Opowiedziała/ał na zbiórce o właściwościach leczniczych produktów wytwarzanych przez pszczoły.
5. Urządziła/ił w harcówce, szkole lub w gminie wystawę wydawnictw dotyczących pszczelarstwa i produktów wytworzonych przez pszczoły.

Hodowca /gołębi, królików, rybek, drobiu/ **

1. Przeczytała/ał literaturę dotyczącą hodowli wybranych zwierząt.
2. Przygotowała/ał dla swoich zwierząt pomieszczenia i utrzymuje je w stałej czystości.
3. Zaprezentowała/ał na zbiórce zastępu wyhodowane przez siebie zwierzęta, opowiedziała/ał o ich zwyczajach, sposobach żywienia i zapobiegania chorobom.
4. Zwraca uwagę osobom, które źle odnoszą się do zwierząt i ptaków.

Przyjaciel książki *

1.       Systematycznie czyta książki i zgromadziła/ił własną biblioteczkę ulubionych pozycji.

2.       Samodzielnie wykonała/ał kilka zakładek do swoich książek.

3.       Brała/brał udział w konkursie czytelniczym organizowanym w szkole lub drużynie.

4.       Wykonała/ał drobne naprawy introligatorskie kilku książek, pełniąc dyżur w bibliotece szkolnej lub publicznej.

 Bibliotekarka/bibliotekarz **

1.       Prowadziła/ił w czasie próby bibliotekę drużyny (szczepu) lub obozu.

2.       W czasie dyżurów w bibliotece szkolnej lub publicznej sprawnie posługiwała/ał się katalogiem książek. Przygotowała/ał dla instruktora lub harcerza materiały przydatne do przeprowadzenia zajęć szkoleniowych na określony temat.

3.       Zorganizowała/ał wieczór literacki lub kiermasz książki w drużynie, szkole, w domu kultury.

4.       Zorganizowała/ał w szczepie lub w swojej szkole kiermasz używanych podręczników.

Bibliofil ***

1.       Zgromadziła/ił własny księgozbiór i prowadzi jego katalog rzeczowy.

2.       Wykonała/ał ekslibris do biblioteki domowej, szkolnej lub publicznej.

3.       Urządziła/ił w drużynie wystawę ciekawych książek, prezentując na niej także własne zbiory.

4.       Urządziła/ił w szkole lub szczepie wieczór wspólnego czytania wybranej książki.

5.       Nawiązała/ał kontakt z najbliższym antykwariatem, poznał sposoby gromadzenia i przechowywania starodruków.

Kronikarka/kronikarz *

1. Prowadziła/ił w okresie próby kronikę zastępu (drużyny), posługując się kilkoma rodzajami pisma.
2. Sporządziła/ił notatki z wydarzeń na podstawie relacji świadków.
3. Dopilnowała/ał przez co najmniej jeden rok, aby kronika była zawsze tam, gdzie drużyna.
4. Zapoznała/ał się z twórczością najbardziej znanych polskich kronikarzy.

 Reporterka/reporter **

1. Przygotowała/ał rzeczowe relacje z biwaku lub obozu drużyny, z uroczystości szkolnej, z wydarzeń na terenie gminy.
2. Posługiwała/ał się sprzętem reporterskim (magnetofon, aparat fotograficzny lub kamera) w przygotowaniu audycji dla szkolnego radiowęzła, gazetki lub „programu telewizyjnego”.
3. Napisała/ał reportaże na wybrany i na zadany temat, ilustrując je rysunkami lub zdjęciami. Przedstawiła/ił je w drużynie.

 Dziennikarka/dziennikarz ***

1. Poznała/ał cechy, jakimi powinni charakteryzować się dziennikarze oraz zasady, jakie obowiązują w ich zawodzie.
2. Przeprowadziła/ił wywiad na określony temat.
3. Przez okres próby brała/ał udział w pracy redakcji harcerskiej, pisząc do wybranego działu.
4. Nawiązała/ał stały kontakt z gazetą młodzieżową lub dla dzieci i systematycznie dostarcza jej swoje artykuły.
5. Przekazał napisany przez siebie reportaż z imprezy harcerskiej do lokalnej gazety.

Wydawca – mistrzowska

1. Poznała/ał pracę redakcji gazety lub wydawnictwa książkowego.
2. Rozróżniła/ił rodzaje czcionek drukarskich i typy edytorów komputerowych, stosując je w swojej gazecie lub publikacjach książkowych.
3. Złożyła/ył na komputerze gazetę lub inną publikację.
4. Rozprowadzała/ał wydawnictwa przygotowane przez drużynę, szczep, hufiec.

Miłośniczka architektury/miłośnik architektury **

1. Rozpoznaje 6 podstawowych nowożytnych stylów w architekturze. Odwiedziła/ił  budowle charakterystyczne dla tych stylów w swojej okolicy. Wyniki zwiadu zaprezentowała/ał na zbiórce zastępu.
2. Zorganizowała/ał wyprawę do ciekawego obiektu, opowiadając o cechach charakterystycznych tej budowli, jej stylu i historii.
3. Zorganizowała/ał  zbiórkę poświęconą znanym polskim architektom.
4. Zaprojektowała/ał rozmieszczenie mebli i wystroju swojego pokoju.

Architekt ***

1.       Umie opowiedzieć o  prekursorach poszczególnych stylów w architekturze.

2.       Wykonała/ał rejestr lub przewodnik po ciekawych budynkach nowoczesnych i zabytkowych w swojej miejscowości lub gminie.

3.       Zorganizowała/ał wyprawę (zastępu lub drużyny) do innej miejscowości w celu zwiedzenia ciekawych budynków. Przygotowała/ał wystawę fotograficzną lub inną formę prezentacji, reklamującą ciekawe rozwiązania architektoniczne, które mogłyby być zastosowane na tym terenie.

4.       Pomogła/pomógł innym harcerkom/harcerzom w rozplanowaniu ich pokoi.

5.       Zaprojektowała/ał wygląd i rozmieszczenie  namiotów, urządzeń obozowych na obozie drużyny. Swój projekt przedstawił do akceptacji na radzie drużyny.

Plastyczka/plastyk *

1.       Nauczyła/ył się wykonywać różnymi technikami rysunki, plakaty i obrazy, loga, napisy (co najmniej 5 rodzajów).

2.       Wykonała/ał ilustrację do kroniki i plakat reklamowy.

3.       Rozpoznała/ał wskazane dzieła rzeźby i malarstwa polskiego.

4.       Wykonała/ał ozdobę do harcówki lub totem obozowy.

Dekoratorka/dekorator **

1.       Nauczyła/ył się wykonywać różnymi technikami rysunki, plakaty i obrazy, loga, napisy (co najmniej 10 rodzajów).

2.       Rozpoznała/ał różne style w malarstwie, w naturze i na fotografiach.

3.       Przygotowała/ał dekorację wybranej sali wg projektu.

4.       Wymieniła/ił filmy z najciekawszymi jej/jego zdaniem scenografiami.

5.       Przedstawiła/ił zaprojektowane przez siebie urządzenie pokoju, harcówki, namiotu, świetlicy obozowej.

 Scenografka/scenograf ***

1.       Poznała/ał zasady projektowania kostiumów i dekoracji.

2.       Opracowała/ał scenografię do przedstawienia w sali i w plenerze, opracowała/ał rzuty do scenografii.

3.       Zorganizowała/ał wykonanie oraz  pokierowała/ał zespołami wykonującymi  dekorację wystawy lub innej imprezy kulturalnej w swoim środowisku.

4.       Wykonała/ał detal scenograficzny wykorzystując różne materiały.

5.       Przygotowała/ał młodszych do zdobycia sprawności „plastyka” lub „dekoratora”.

Recytatorka/recytator *

1.       Uczestniczyła/ył w pracach koła żywego słowa lub konkursie recytatorskim.

2.       Zaprezentowała/ał utwory swoich ulubionych autorów na zbiórce zastępu.

3.       Umiejętnie zinterpretowała/ał nieznany sobie utwór, dobierając barwę głosu, modulację, tempo i rytm.

4.       Uczestniczyła/ył w przygotowaniu wieczoru poezji, prezentując na nim swoje ulubione utwory.

Aktorka/aktor **

1.       Opowiedziała/ał na zbiórce o swoich ulubionych aktorach i ich największych rolach.

2.       Przygotowała/ał kostium i rekwizyty, charakteryzując się do wybranej roli i zagrała/ał ją  w trakcie przedstawienia w szkole lub drużynie.

3.       Uczęszcza na kółko teatralne lub wzięła/wziął  udział w przedstawieniu przygotowanym przez drużynę.

4.       Zaprezentowała/ał się w różnych formach na scenie, np. monolog, dialog, pantomima.

Lalkarka/lalkarz **

1.       Wykonała/ał różne lalki: pacynki, marionetki, kukiełki.

2.       Urządziła/ił scenę i dekoracje dla teatru lalek.

3.       Zorganizowała/ał wraz z zastępem przedstawienie teatrzyku kukiełkowego dla  drużyny.

4.       Zagrała/ał rolę w teatrzyku kukiełkowym, poruszając lalką lub w teatrzyku cieni.

Gawędziarka/gawędziarz ** 

1.       Poznała/ał legendy, opowieści ludowe i wykorzystała/ał je w swoich gawędach.

2.       Opowiedziała/ał jedną z przeczytanych w czasie próby książek, zainteresowując słuchaczy losami bohaterów.

3.       Opowiadając na ogniskach i kominkach każdą historię wzbogaciła/ał o morał, przysłowie.

4.       Opowiedziała/ał „na zamówienie” trzy gawędy: jedną na wskazany temat, jedną na podstawie zaobserwowanego wydarzenia i jedną dostosowaną do sytuacji, w której się aktualnie znalazła/znalazł.

Reżyser ***

1.       Skompletowała/ał literaturę, materiały repertuarowe i recenzje nt. widowisk scenicznych.

2.       Opracowała/ał reżyserię wybranej przez siebie sztuki lub programu, planując:

wykorzystanie sceny, zagospodarowanie planu, ruch sceniczny, ustalając próby, miejsce muzyki i tańca w przedstawieniu oraz oczekiwania wobec  scenografa.

3.       Przygotowała/ał do wystawienia sztukę lalkową, program kabaretowy lub montaż literacki.

4.       Zna nazwiska słynnych reżyserów polskich i światowych. Zaprezentowała/ał sylwetkę jednego z nich na zbiórce zastępu lub drużyny.

Tancerka/tancerz *

1. Poprowadziła/ił kilka pląsów lub zabaw z muzyką na zbiórce zastępu.
2. Zatańczyła/ył publicznie wybrany taniec narodowy i ludowy, towarzyski, dyskotekowy.
3. Nauczyła/ył tańczyć wybrany taniec młodszych w zastępie lub drużynie.
4. Zaimprowizowała/ał ruchy taneczne do melodii.

 Mistrzyni tańca/mistrz tańca **

1. Rozróżniła/ił melodię i kroki 10 tańców.
2. Uczestniczyła/ył w zajęciach klubu lub zespołu tanecznego.
3. Wzięła/wziął udział w konkursie tanecznym, starając się uzyskać najlepszą ocenę.
4. Przeprowadziła/ił kurs tańca w drużynie lub klasie.
5. Zna nazwiska słynnych tancerek i tancerzy. Przedstawiła/ił sylwetkę jednego z nich na zbiórce zastępu.

Fotoamatorka/fotoamator *

1.       Poznała/ał budowę aparatu fotograficznego, rodzaje aparatów fotograficznych oraz zasady wykonywania zdjęć i rodzaje filmów.

2.       Wykonała/ał samodzielnie zdjęcie tematyczne, odpowiednio ustawiając aparat oraz wywołując je.

3.       Na  biwaku lub obozie robił zdjęcia  drużynie, a następnie wywołała/ał je i wybierała/ał najlepsze na wystawę.

4.       Przygotowała/ał na konkurs lub wystawę w szkole lub w szczepie, wykorzystując własny serwis zdjęciowy.

 Fotograf **

1. Przedstawiła/ił album wykonanych przez siebie zdjęć.
2. Fotografując, stosowała/ał odpowiednie filmy i prawidłowe ustawienie aparatu oraz oświetlenia.
3. Wykonała/ał portret osoby lub zjawiska przyrody.
4. Zorganizowała/ał wystawę fotograficzną w drużynie (szkole, szczepie), wystawiając na niej również swoje prace.
5. Wywołała/ał film i wykonała/ał poprawnie odbitki zdjęć.

Mistrzyni obiektywu/mistrz obiektywu ***

1. Poznała/ał zasady działania kamery video, wykonując na niej film, dokumentujący wydarzenie w drużynie, szkole, rodzinie. 
2. Rozróżniła/ił zaprezentowane gatunki filmowe, potrafi zareklamować film stosownie do oczekiwań odbiorcy.
3. Nakręciła/ił film kamerą video wg własnego scenariusza i przygotowała/ał go samodzielnie do wyświetlania.
4. Zorganizowała/ał w drużynie lub szczepie wieczór filmowy, prezentujący filmy nakręcone w trakcie różnych przedsięwzięć harcerskich lub szkolnych. Zachęciła/ił innych do dokumentowania wydarzeń za pomocą filmów video.

Gimnastyczka/gimnastyk *

1. Opracowała/ał własne zestawy ćwiczeń w domu i na powietrzu.
2. Poznała/ał sławne gimnastyczki  i sławnych gimnastyków i ich kariery sportowe.
3. Prowadziła/ił gimnastykę zastępu, drużyny, grupy dzieci.
4. Brała/ał udział w zawodach sportowych w drużynie, starając się osiągać najlepsze wyniki.

Mistrzyni gimnastyki/mistrz gimnastyki **

1. Nauczyła/ył się poprawnie wykonywać ćwiczenia z wybranego rodzaju gimnastyki.
2. Zrozumiała/ał rolę tych ćwiczeń dla organizmu.
3. Uczestniczy regularnie w zajęciach wybranej gimnastyki, prowadzonych przez fachowca.
4. Dobrała/ał muzykę do ćwiczeń uprawianych przez siebie codziennie.
5. Przeprowadziła/ił gimnastykę zastępu lub drużyny na obozie lub biwaku, zwracając uwagę na dokładność w wykonywaniu ćwiczeń.

 Lider zdrowia ***

1.       Włącza do swojego postępowania jak najwięcej elementów zdrowego stylu życia (zdrowe odżywianie, higiena nauki i pracy, walka ze stresem, uprawianie sportu itp.).

2.       Wskazała/ał rówieśnikom korzyści płynące ze zdrowego trybu życia.

3.       Zorganizowała/ał i przeprowadziła/ił wraz z drużyną akcję promującą zdrowy tryb życia.

4.       Potrafi wymienić metody i ośrodki leczenia uzależnień od nikotyny, alkoholu i narkotyków.                    

5.       Potrafi wykorzystać posiadaną wiedzę na temat uzależnień, nikotynizmu, alkoholizmu oraz narkotyków w codziennym postępowaniu i kontaktach z innymi ludźmi.

Mistrzyni ręcznych robótek/mistrz ręcznych robótek **

1.       Wykonała/ał różne prace: na drutach lub na maszynie dziewiarskiej lub splotła/splótł makramę wg własnego wzoru.

2.       Przedstawiła/ił na zbiórce zastępu lub drużyny własnoręcznie wykonane prace.

3.       Zorganizowała/ał w drużynie (szczepie lub w szkole) wystawę robótek ręcznych, zapraszając na nią znanych w okolicy mistrzów i mistrzynie.

4.       Nauczyła/ył młodszych wykonania prostych makram.

Igiełka *

1.       Wykonała/ał drobne prace: przyszyła/ył guziki do koszuli, obrębiła/ił chusteczkę, naszyła/ył łatę na spodnie, zacerowała/ał dziurę w swetrze.

2.       Uszyła/ył ręcznie lub na maszynie drobny przedmiot, np. łapki do garnków, kieszeń na grzebienie w łazience, fartuszek kuchenny, worek na kapcie.

3.       Wyszyła/ył swój monogram lub znaczek sprawności na rękawie munduru.

Krawcowa/krawiec **

1.       Rozróżniła/ił podstawowe rodzaje tkanin: bawełna, wełna, jedwab, sztuczne tworzywa.

2.       Nauczyła/ył się szyć na maszynie. Uszyła/ył wg gotowego wykroju spódnicę lub szorty, zaobrębiła/ił obrus, wszyła/ył suwak, uszyła/ył poszewkę na poduszkę.

3.       Nauczyła/ył się konserwować maszynę do szycia.

4.       Uszyła/ył chusty dla drużyny lub zastępu.

 Mistrzyni igły/mistrz igły ***

1.       Zaprezentowała/ał własny styl ubierania się, szyjąc samodzielnie lub adaptując gotowe ubrania do własnych potrzeb.

2.       Uszyła/ył samodzielnie bluzkę, mundur, szorty lub spodnie, pobierając uprzednio miarę i przygotowując wykrój.

3.       Zorganizowała/ał pokaz mody na zbiórce, wykorzystując ubrania członków zastępu i posługując się aktualnymi żurnalami.

4.       Przeprowadziła/ił w drużynie naukę podstaw szycia ręcznego.

 Projektantka mody/projektant mody **

1.    Wymieniła/ił nazwiska kilku projektantów mody polskich i zagranicznych oraz znane domy mody w Polsce.

2.    Czyta systematycznie czasopisma prezentujące aktualne trendy w modzie.

3.    Przedstawiła/ił swoje zbiory projektów ubrań i wykrojów.

4.    Przedstawiła/il zaprojektowany samodzielnie strój na zbiórce zastępu lub drużyny.

5.    Dobrała/ał dodatki do 4 różnych ubrań: do szkoły (pracy), na bal, na wycieczkę, na ważne spotkanie. Przedstawiła/ił w zastępie sposoby doboru dodatków do konkretnych zestawów ubrań.

Rowerzystka/rowerzysta *

1.    Potrafi jeździć na rowerze.

2.    Zdobyła/ył kartę rowerową.

3.    Konserwowała/ał rower przed i po wycieczce.

4.    Uczestniczyła/ył w trzech całodniowych wycieczkach rowerowych.

Cyklista **

1.      Zna zasady bezpiecznego poruszania się pieszych i rowerzystów po drogach.

2.      Zna budowę roweru i potrafi go konserwować. Potrafi zmienić dętkę.

3.      Brała/ał udział w kilku wycieczkach rowerowych.

4.      Wie, jaka jest różnica pomiędzy wymijaniem, omijaniem i wyprzedzaniem oraz zna zasady pierwszeństwa przejazdu (m.in. na skrzyżowaniach). Poznała/ał 10 znaków poziomych (na jezdni) i pokazała/ał je zastępowi podczas wycieczki po mieście.

5.      Wykonała/ał  planszę z podstawowymi znakami drogowymi obejmującymi: 10 znaków ostrzegawczych, 10 zakazu, 12 nakazu i 10 informacyjnych wraz z podpisami. Wytłumaczyła/ył ich znaczenie na zbiórce zastępu.

Znawczyni ruchu drogowego/znawca ruchu drogowego ***

1.       W okresie próby systematycznie pełniła/ił służbę ruchu w miejscach i przy okazjach tego wymagających.

2.       Uczestniczyła/ył w spotkaniu z policjantem na temat bezpieczeństwa na drogach i obowiązujących przepisów.

3.       Zorganizowała/ał wraz z zastępem zawody na rowerowym torze przeszkód lub w miasteczku ruchu drogowego, popularyzując w ten sposób obowiązujące przepisy w drużynie, szczepie, szkole.

4.       Zorganizowała/ał dla zuchów  pokaz prawidłowego poruszania się po drogach, połączony z konkursem.

Kolekcjonerka/kolekcjoner ***

1. Posiada własne zbiory.
2. Opracowała/ał system katalogowania własnych zbiorów i posługuje się nim, uzupełniając swoją kolekcję.
3. Skompletowała/ał biblioteczkę specjalistyczną i utrzymuje kontakty z innymi kolekcjonerami o podobnym hobby.
4. Zorganizowała/ał wystawę swoich eksponatów.

 

Strażniczka bezpieczeństwa/strażnik bezpieczeństwa **

1. Zapoznała/ał się, wspólnie z osobą dorosłą, ze stanem technicznym maszyn używanych w gospodarstwie.
2. Spisała/ał, jakich napraw należy dokonać, aby wszystkie urządzenia były bezpieczne. Wnioski przedstawiła/ił osobie dorosłej.
3. Zapoznała/ał się ze znakami oznaczającymi niebezpieczne narzędzia, miejsca oraz czynności.
4. Przygotowała/ał i przedstawiła/ił na zbiórce drużyny zasady bezpiecznego posługiwania się sprzętem w gospodarstwie.

SPRAWNOŚCI INFORMATYCZNE

Internautka/internauta **

1.    Potrafi wymienić najciekawsze jej/jego zdaniem strony w Internecie i uzasadnić dlaczego; odszukała/ał strony zaprzyjaźnionych środowisk harcerskich.

2.    Znalazła/znalazł w Internecie potrzebne mu informacje, wykorzystała/ał je na zbiórce.

3.    Skonfigurowała/ał konto w programie pocztowym, przesłała/ał i odebrała/ał informacje za pomocą poczty elektronicznej, subskrybuje minimum jedną grupę dyskusyjną.

4.    Zapoznała/ał się z najczęściej stosowanymi terminami internetowymi.

5.    Umie znaleźć w sieci potrzebne  oprogramowanie, zna rodzaje licencji i stosuje się do nich.

Mistrzyni Internetu/mistrz Internetu ***

1.      Samodzielnie przygotowała/ał komputer do korzystania z Internetu, skonfigurowała/ał urządzenia i oprogramowanie.

2.      Zabezpieczyła/ył komputer przed atakami z sieci i wirusami stosując darmowe oprogramowanie dostępne w Internecie, uzasadniła/ił wybór instalowanych pakietów.

3.      Sprawnie posługuje się fachową terminologią: protokół, ftp, lista dyskusyjna, domena itp.

4.      Wykonała/ał stronę WWW drużyny, szczepu; przygotowała/ał teksty oraz grafikę, opublikowała/ał stronę w Internecie.

5.      Nauczyła/ył młodszych harcerzy podstawowej obsługi programów internetowych.

Webmaster – mistrzowska

1. Przystępując do opracowania próby, nawiązała/ał współpracę z Zespołem GK ZHP on-line,  uczestniczyła/ył w realizacji wybranego zadania zaproponowanego przez Zespół lub własnej propozycji.
2. Zna zasady budowania ośrodków WWW z zakresu wizualizacji projektu, zagadnień PR i oprogramownia.
3. Skompletowała/ał zespół do realizacji projektu internetowego (serwisu WWW), rozdzieliła/ił zadania w zespole: przygotowanie i korekta tekstów, przygotowanie grafiki, kodowanie serwisu, promocja itp., gotowy serwis opublikowała/ał w Internecie.
4. Stale rozwija swoje umiejętności w zakresie języków programowania stosowanych w budowaniu ośrodków WWW, zna co najmniej dwa, w tym jeden z grupy języków server-side, przygotowała/ał layout strony stosując optymalizację grafiki.
5. Przeprowadziła/ił formę kształcenia poświęconą tematyce internetowej.

DTP-owiec ***

1.      Zna zasady składu komputerowego i wykorzystuje je w wykonywanych pracach.

2.      Sprawnie posługuje się fachową terminologią: bękart, interlinia, szeryf, kerning, punktura, tekstura itp.

3.      Wykonała/ał zaawansowane prace DTP i zaprezentowała/ał na zbiórce lub w szkole.

4.      Swoje umiejętności wykorzystała/ał przygotowując śpiewnik, poradnik lub inne wydawnictwo dla drużyny, szczepu, hufca.

5.      Na zbiórce wytłumaczyła/ył młodszym, jakie zagrożenia wynikają  z piractwa komputerowego.

Grafik komputerowy – mistrzowska

1.      Samodzielnie wykonała/ał zaawansowane prace graficzne na komputerze i zaprezentowała/ał je na zbiórce lub w szkole.

2.      Swoje umiejętności wykorzystała/ał,wykonując prace graficzne dla drużyny, szczepu, hufca.

3.      Potrafi sprawnie wykonać zaawansowane operacje: skanować i obrabiać grafikę, importować do i eksportować z innych programów, rozbarwiać dokument do pliku, wykonywać retusze itp.

4.      Nauczyła/ył młodszych harcerzy podstawowej obsługi programu graficznego.

5.      Na zbiórce wytłumaczyła/ył istotę i zagrożenia wynikające z piractwa komputerowego, zna wymagania dotyczące ochrony praw autorskich do grafiki komputerowej.

Programistka/programista .... – mistrzowska

(tu nazwa języka programowania)

1.      Poznała/ał genezę i historię wybranego języka programowania, wskazała/ał najważniejsze udoskonalenia w jego ostatnich wersjach.

2.      Zgromadziła/ił biblioteczkę informatyczną związaną z wybranym językiem programowania.

3.      Samodzielnie napisała/ał dużą aplikację i zaprezentowała/ał ją w szkole, na studiach lub w drużynie.

4.      Napisała/ał program o tematyce harcerskiej pomocny w pracy drużyny, szczepu, hufca i zgłosiła/ił go do Banku Programów Harcerskich (Zespół GK ZHP on-line).

5.      Zna wymagania dotyczące praw autorskich do programów komputerowych i kodów źródłowych.

Znawca .... ***

(nazwa programu komputerowego)

1.      Zainstalowała/ał wybrany program, poznała/ał jego tajniki i opcje, skonfigurowała/ał program tak, aby odpowiadał jej/jego potrzebom.

2.      Zgromadziła/ił biblioteczkę informatyczną związaną z wybranym programem.

3.      Wykonała/ał w wybranym programie materiały i pomoce potrzebne drużynie, szczepowi, hufcowi.

4.      Nauczyła/ył młodszych harcerzy podstawowej obsługi wybranego programu, zaprezentowała/ał efekty swojej pracy z programem.

5.      Na zbiórce wytłumaczyła/ył istotę i zagrożenia wynikające z piractwa komputerowego.